Alblas over agrifood: ‘Versterk focus op waardecreatie’

Bas Alblas (60) werkt ruim 35 jaar in de voedingssector. De schaalvergroting en de stijgende productiviteit hebben Nederland veel gebracht. “Dit loopt tegen zijn grenzen aan. Ik geloof in een transitie naar waardecreatie.”

De Nederlandse agrofoodsector heeft een metamorfose ondergaan. Van handwerk via mechanisatie en automatisering naar digitalisering in enkele decennia. Dat ging gepaard met een enorme schaalvergroting. Bas Alblas heeft de grote veranderingen van nabij meegemaakt. Gedurende een carrière van ruim 35 jaar werkte hij bij Sonneveld (bakkerijgrondstoffen), Mars (snoep), Unilever (voeding), Leerdammer Company/Bel (zuivel) en Vion (vlees).

Alblas treedt terug als CEO Lamb Weston/Meijer

Sinds 11 jaar is Alblas CEO bij aardappelverwerker Lamb Weston/Meijer. Daar stopt hij mee op 1 november. Per 1 januari 2021 treedt hij terug uit de Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (Vavi) en stopt ook zijn voorzitterschap van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI).

De schaalvergroting en de stijgende productiviteit hebben Nederland veel gebracht, zegt Alblas. “Maar deze ontwikkeling loopt tegen haar grenzen aan. Ik geloof dat er in Nederland een transitie moet plaatsvinden. Zet niet in op nog meer productie tegen een lage kostprijs, maar focus op waardecreatie door in te zetten op kennis en technologie. Op een aantal plekken zie ik die beweging, maar die kan nog breder worden ingezet.”

Welke ontwikkelingen heeft u meegemaakt in uw loopbaan?

“Ik licht er vier grote trends uit:

De consument is vele malen kritischer geworden, veeleisender zelfs. Dat is geen klacht richting de consument, maar een gegeven voor de levensmiddelenproducenten, en ook voor de telers.
Daarnaast moet een bedrijf voortdurend werken aan een license to operate. Nederland heeft een schaarste aan ruimte. Niet alleen in hectares maar ook in stikstofruimte, geurruimte en ruimte voor bijvoorbeeld zonnepanelen en windmolens.
De derde trend betreft de overgang van handwerk naar mechanisatie en automatisering. Daar is de laatste tien jaar de digitalisering bijgekomen. De volgende stap is dat kennis en gegevens steeds meer worden toegepast met behulp van artificial intelligence (kunstmatige intelligentie) en big data.
De vierde trend is dat de wereld sneller is geworden en veel meer met elkaar verbonden is geraakt. Hoewel de coronacrisis en de brexit dat tijdelijk afremmen.”

Doet de overheid voldoende om deze trends te ondersteunen?

“In zijn algemeenheid kun je stellen dat de overheid consistent en betrouwbaar moet zijn. Daar komen de frustraties bij boeren vandaan. Ze willen best investeren als dat nodig is om te voldoen aan nieuwe eisen. Maar voor een boer, net als voor ons, moet een investering renderen en dat kan niet als regels na een paar jaar weer worden veranderd. Ondernemers moeten weten waar ze aan toe zijn met het overheidsbeleid. Daarnaast vind ik dat overheden een level playing field moeten nastreven. Regels moeten voor iedereen in gelijke mate en overal gelden.”

Wat betekenen deze trends voor de boeren en tuinders?

“De schaalvergroting en de stijgende productiviteit hebben Nederland veel gebracht. Deze ontwikkeling heeft ook een keerzijde gekregen. Er wonen ruim 17 miljoen mensen op een postzegel. Er is plaats voor iedereen, maar de beschikbare ruimte begint te knellen. Niet alleen wat betreft hectares, maar ook wat betreft stikstofproductie en ruimte om zonneweides en windmolens te plaatsen. We willen duurzame energie, maar geen windmolens achter ons huis. We willen de agrarische productie op peil houden, maar ook zonnepanelen plaatsen op landbouwgrond. We willen een regionale voedselproductie, maar de stikstofuitstoot op een nabijgelegen natuurgebied moet beperkt blijven.”

In het uitdragen en exporteren van die kennis zit het toekomstig verdienmodel van de agrofoodsector

“Het is vechten om de ruimte. Daarom geloof ik dat er een stevige aanpassing moet komen. Mijn advies is: zet niet in op nog meer productie tegen een lage kostprijs, maar ga voor een andere vorm van waardecreatie. Kennis is de toekomst voor de landbouw in Nederland. Denk aan de managementtechnieken op de boerderij en aan de technologie voor het bewaren van producten. Nederland heeft ook veel kennis in huis over logistiek, genetica en precisielandbouw. In het uitdragen en exporteren van die kennis zit volgens mij het toekomstig verdienmodel van de agrofoodsector.

De overheid moet de landbouw de tijd en de ruimte geven die omslag te maken. En de consument mag wat meer over hebben voor zijn voedsel. De levensmiddelenproducenten, en dus ook de boeren, hebben een fatsoenlijke prijs nodig om te kunnen blijven investeren in een voedselproductie die voldoet aan de eisen van veiligheid, kwaliteit en duurzaamheid.”

Gaat de coronacrisis de levensmiddelensector veranderen?

“Het effect van de coronacrisis is divers. De out-of-home business is hard getroffen, terwijl de retail in eerste instantie meer heeft verkocht. De verschuiving van buiten de deur naar thuis eten is tijdelijk, verwacht ik. De verschuiving van boodschappen doen in de winkel naar thuisbezorging is wel blijvend. De toenemende digitalisering maakt dat mogelijk.

Pas als meer dan de helft van de wereldbevolking is gevaccineerd tegen corona, komen we weer in een meer genormaliseerde wereld. Dat zal waarschijnlijk pas gedurende de tweede helft van 2021 het geval zijn. Als het eerder is, valt het mee.”

Hot2Home-concept zorgt ervoor dat frietjes bij thuisbezorging langer knapperig en op temperatuur blijven

Hoe vergaat het Lamb Weston/Meijer tijdens deze crisis?

“Ook wij zijn hard geraakt door het wegvallen van de out-of-home markt. Maar we zijn weer behoorlijk teruggeveerd. Lamb Weston/Meijer zet in op langdurige relaties met telers en afnemers. We zijn onze contracten met de aardappeltelers nagekomen. En we hielden contact met onze afnemers, ook al bestelden ze gedurende het tweede kwartaal nauwelijks.

Gelukkig heeft Lamb Weston/Meijer vijf jaar geleden ingespeeld op de trend naar meer thuisbezorging van voedsel. De consument wil niet dat zijn frietjes slap en koud zijn als ze worden bezorgd. Wij hebben het Hot2Home-concept ontwikkeld. Dat bestaat uit ons product in een unieke verpakking, waar we patent op hebben gekregen. Dit concept zorgt ervoor dat de producten langer knapperig en op temperatuur blijven. Door de coronacrisis hebben we de uitbouw van deze producten voor de thuisbezorging versneld.”

Als de crisis Lamb Weston/Meijer hard raakt, is dat dan aanleiding de strategie te wijzigen?

“Integendeel. Het is belangrijker dan ooit je focus te houden op die stip aan de horizon. We hebben in 2019 net onze strategie herijkt en we willen blijven groeien. We spelen wel in op de crisis. Zo versnellen we de innovaties in producten voor de thuisbezorging. De geplande investeringen in een nieuwe fabriek voor gedroogde aardappelvlokken in Kruiningen gaan gewoon door. Zelfs de voorbereidingen voor uitbreiding van de diepvriesproductie gaan door, maar wel met iets minder urgentie.”

Waarom vertrekt u bij Lamb Weston/Meijer?

“Ik doe dit werk met veel energie en plezier. Maar je bent 24 uur per dag en zeven dagen per week CEO. Ook tijdens weekenden en vakanties. Dat altijd aan staan voor het werk gaat ten koste van andere dingen. Het is na elf jaar tijd het stokje over te dragen. Ik ga me toeleggen op advieswerk en op het begeleiden van jonge mensen.

Ik ben trots en blij dat ik meer dan 35 jaar heb mogen werken in de levensmiddelensector. Het is een industrie die er toe doet door te voorzien in een eerste levensbehoefte van mensen. Consumenten hebben de keuze uit een grote verscheidenheid aan veilige kwaliteitsproducten. Daar mogen we als consument best wat meer voor over hebben. Het is de kunst van de levensmiddelensector die boodschap verder uit te dragen.”