CEO Avebe: ‘Nederland moet specialiteitenland worden’

CEO Bert Jansen heeft vandaag zijn laatste werkdag bij aardappelbedrijf Royal Avebe. Jansen heeft dertien jaar bij de coöperatie gewerkt. In die tijd veranderde Avebe van een bulkproducent naar een innovatieve producent van hoogwaardige grondstoffen voor voedingsmiddelen.

Welke trends ziet u in de voedingssector gedurende uw tijd bij Avebe?

“De meest relevante trend voor Avebe is de overgang van dierlijk eiwit naar plantaardig eiwit. Aardappeleiwit onderscheidt zich van andere plantaardige eiwitten door een betere functionaliteit en een hoge nutritionele waarde bij de vervanging van dierlijk eiwit. Een andere belangrijke trend is dat steeds hogere eisen worden gesteld aan duurzaamheid. Onze afnemers vragen dat ook van Avebe. Zij willen hun voedingsmiddelen met een clean label produceren, dus zonder E-nummers of chemische grondstoffen in de ingrediëntenlijst op het etiket.

Een andere belangrijke trend is dat steeds hogere eisen worden gesteld aan duurzaamheid

Bovendien vragen de klimaatdoelen dat de CO2-footprint in de voedingsketen wordt verlaagd. De overheid wil dat de CO2-uitstoot in 2030 met 55% is verlaagd ten opzichte van 1990. Avebe gaat dat halen. Daarnaast realiseert Avebe verderop in de voedingsketen een enorme reductie van CO2-uitstoot via de vervanging van dierlijk eiwit door plantaardig eiwit. Deze trends passen haarfijn bij Avebe.”

Avebe verwerkt aardappelen tot voedingsingrediënten op basis van zetmeel en eiwit. Hoe belangrijk kan eiwit worden voor Avebe?

“Eiwit heeft een enorme potentie voor Avebe. We gaan daarom dit jaar een nieuwe productielijn in gebruiknemen voor eiwit. Momenteel wordt 10 tot 15% van ons eiwit afgezet in de voedingssector, de rest is bestemd voor veevoer. Op basis hiervan kunnen we in 2024 een prestatieprijs realiseren van € 100 per ton aardappelen, mits het een normaal groeiseizoen wordt. Als we al ons eiwit kunnen vermarkten in de voedingssector, dan wordt de bijdrage van eiwit in de prestatieprijs net zo groot als de bijdrage die zetmeel nu heeft. Terwijl de aardappel maar 1,5% eiwit bevat en 19% zetmeel. Het is belangrijk voor onze leden dat Avebe een hogere prestatieprijs realiseert.”

Waarom is dit belangrijk voor de leden?

“Hun kosten nemen toe en er komen steeds meer eisen op hen af. Zo is het voorstel in de nieuwe nitraatrichtlijn dat aardappelen vóór 1 oktober zijn gerooid om een nagewas te kunnen inzaaien. Die datum is volstrekt onhaalbaar. De aardappelen zijn nog niet uitgegroeid en er zijn veel meer rooimachines nodig om dat te realiseren. Normaal worden tot ver in november aardappelen gerooid. Zo’n eis is een klap voor de Nederlandse akkerbouw. Bovendien speelt de nitraatoverschrijding in het grondwater voornamelijk op zandgrond in het zuiden van het land. Waarom dan zo’n generieke maatregel voor heel Nederland?

Zo’n eis is een klap voor de Nederlandse akkerbouw

Daarnaast is ons kweekbedrijf Averis gaan samenwerken met veredelingsbedrijf Solynta. We worden daardoor nog beter in staat om aardappelrassen te kweken die efficiënt omgaan met stikstof. De stikstofbehoefte van moderne rassen is nog maar een fractie van die van de oudere rassen. Dat maakt zo’n uiterste oogstdatum helemaal onnodig.”

Hoe komt het dat de overheid zo’n onrealistisch plan bedenkt?

“De overheid maakt afspraken in Brussel over doelen voor duurzaamheid. Daarnaast heeft Nederland een probleem met de woningbouw door het stikstofdossier. Dan is het gemakkelijk om naar de landbouw te kijken om dat op te lossen. Wat de overheid veel beter kan doen is doelen vaststellen en vervolgens aan het bedrijfsleven vragen hoe de bedrijven de overheid gaan helpen de doelen te halen. De overheid heeft te weinig een dialoog met het bedrijfsleven. Het gevolg is dat er eisen worden gesteld die in de praktijk onhaalbaar zijn en bovendien zeer schadelijk voor de agrarische sector.”

Wat doet Avebe om de duurzaamheidsdoelen te halen?

“In al onze investeringen speelt duurzaamheid een belangrijke rol. Zo hebben we het DUCAM (Duurzaam Concentreren van Aardappelsap met Membranen)-project geïmplementeerd in onze vestiging in Ter Apelkanaal. Hiermee realiseren we een forse energiebesparing en CO2-reductie. Verder kunnen we met deze technologie het water opnieuw gebruiken in het productieproces, in plaats van dat we het eindproduct moeten indampen om het water te verwijderen. Zo’n investering bespaart energie en zo verlagen we onze CO2-uitstoot. Als een investering onze CO2-uitstoot vermeerdert, gaat die niet door. Ook niet als we er geld mee kunnen verdienen. Ons streven naar duurzaamheid richt zich ook op de aardappelteelt. Ons kweekbedrijf Averis ontwikkelt aardappelrassen die minder gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen nodig hebben en toch een goede opbrengst halen. Zo wordt ook in de teelt de CO2-footprint verlaagd. Avebe moet die focus hebben op duurzaamheid. Zo behouden we onze klanten.”

Geldt dat voor de hele voedingssector?

“Alleen voedingsproducenten die oog hebben voor die trend naar duurzaamheid zullen blijven. Nederland wordt in afnemende mate geschikt voor de productie van bulkproducten. We kunnen veel beter een specialiteitenland worden. We kunnen wat dat betreft al heel veel. Waarde wordt veel belangrijker dan volume.”