Zo laat Greenport Noord technisch personeel voor tuinbouw kiezen

Nederland telt acht officiële Greenports (tuinbouwclusters), die allemaal zijn opgericht vanuit de overheid. De meest recent opgerichte, Greenport Noord voor de drie noordelijke provincies, is wat dat betreft een beetje een vreemde eend in de bijt. Deze is namelijk opgericht door Inge Bergsma-De Vries, directeur van komkommerbedrijf Drenthe Growers in Erica. Ze miste een netwerk in het noorden van het land. “In het verleden is wel geprobeerd om een Greenport te starten. Er was goed contact met de overheid in Noord-Nederland en zodoende werd er vanuit de verschillende partijen niet echt de noodzaak gezien. Maar inmiddels zijn netwerkorganisaties steeds belangrijker geworden. Zodoende was er in mijn ogen wel behoefte aan. Daarom heb ik samen met mijn buurman Cees Ruhé van Glastuinbouw Nederland regio Groningen en Drenthe, besloten om het initiatief te nemen”, zegt Bergsma-De Vries. Inmiddels hebben zich 110 partners aangesloten, uit zowel overheid, onderwijs als bedrijfsleven. “We zijn breed vertegenwoordigd. In alle vormen van tuinbouw, zowel glastuinbouw, als bomenteelt, klein fruitteelt en bloembollenteelt. Echt de complete sector”, vertelt programmamanager Sandra Berenpas.

Tuinbouw in Noorden goed voor 4.500 fte

Bergsma-De Vries vult aan: “We hebben eerst gekeken hoe de Greenport opgezet moet worden. Waar staan we? Wat willen we? Wat is onze visie? Onze missie is om samen te werken aan een duurzame en vitale toekomst voor het tuinbouwcluster. We willen een spin in het web zijn voor alle tuinbouwbedrijven, het onderwijs en de overheid in het noorden. Daarbij fungeren we als een soort mediator. Als de overheid iets heeft voor de tuinbouwsector, dan kan dat bij ons worden neergelegd. Maar ook ondernemers kunnen met hun vragen bij ons terecht. We willen hen in de breedste zin van het woord helpen. Onder meer door te laten zien welke subsidiemogelijkheden er zijn. Zo willen we hét kenniscentrum voor de tuinbouw in Groningen, Friesland en Drenthe zijn.” Greenport Noord heeft onderzocht hoeveel bedrijven in totaal deel uitmaken van de tuinbouwsector in de drie noordelijke provincies: 583 ondernemingen. “Daarbij hebben we uitsluitend gekeken naar de tuinders zelf.” De periferie om de tuinbouw heen is niet meegenomen in de cijfers”, aldus Berenpas. “De branche vertegenwoordigt ruim 4.500 fte. Het gaat dus echt om een grote sector. Dat maakt de noodzaak van een goed netwerk nog groter.”

Drie speerpunten van Greenport Noord

Het tuinbouwcluster heeft drie speerpunten:

• Sociale innovatie

• Technische innovatie

• Krachtig ondernemerschap

Berenpas licht toe: “Op het gebied van sociale innovatie kun je denken aan de arbeidsmarkt, huisvesting en aan mentale en fysieke gezondheidszorg. Wat betreft technische innovatie gaat het onder meer om techniek, waterproblematiek en plantgezondheid. Bij krachtig ondernemerschap staan zaken als goed werkgeverschap, het omgaan met medewerkers en imago centraal. Maar ook mentale gezondheid van ondernemers is een belangrijk thema.” Berenpas: “Sinds kort zijn we aangesloten bij Greenport Nederland. Dit toont aan dat de landelijke organisatie het belang van ons regionale kenniscentrum inziet. Het is fijn om deel uit te kunnen maken van de organisatie. We kunnen van elkaar leren en elkaar inspireren.” Vanuit de Greenport is een gezamenlijke agenda opgesteld en zijn gesprekken gevoerd met de gemeente- en provinciebesturen in de drie provincies. “We zijn naar de provincie geweest om een plan voor te leggen en te vragen of zij bereid zijn om ons financieel te steunen. De provincies hebben positief gereageerd. Eind van het jaar komen we met een actieplan dat we aan hen presenteren. Ons doel is om over een aantal jaar een zelfstandige organisatie te zijn.”

Commercie, HRM en technische innovatie vinden allemaal hun plek binnen de tuinbouwbedrijven

Personeel is grote uitdaging in tuinbouw

Over de problemen in de sector zegt Bergsma-De Vries: “Een van de grootste uitdagingen is het personeel. In alle lagen binnen de tuinbouw is er een tekort aan medewerkers. Dat komt onder meer door de veranderingen in de sector, zoals automatisering en verduurzamingsvraagstukken. Hierdoor zijn andere kennis en competenties nodig. Zo zien we een verschuiving van groen naar technisch personeel.” Technisch personeel wordt steeds gewilder in heel veel sectoren, vertelt Berenpas. “Daarom moeten we ervoor zorgen dat de technici voor de tuinbouw kiezen. Bijvoorbeeld door te laten zien wat voor prachtige technische uitdagingen er zijn binnen de tuinbouw. Er is wat dat betreft nog veel te halen. Veel mensen denken dat als je zelf geen tuinbouwbedrijf hebt, je alleen als productiemedewerker aan de slag kunt. Maar die gedachte is echt achterhaald. Commercie, HRM en technische innovatie vinden allemaal hun plek binnen de bedrijven.”

Opleidingsbehoefte tuinders onderzoeken

Greenport Noord kijkt op een andere manier naar opleiden. Berenpas: “We willen samen met de onderwijsinstellingen in de regio’s onderzoeken wat de opleidingsbehoeften bij de tuinders zijn. De veranderingen in de sector vragen andere skills van de medewerkers. Het kan zijn dat er bijvoorbeeld meer behoefte is aan modulair opleiden of ‘on the job’ trainen. Daar moeten we op in gaan spelen. Hoe dit er precies uit moet gaan zien, kunnen we nu nog niet zeggen. Daarover gaan we met de tuinders in gesprek, zodat we hier een gedegen plan voor kunnen maken.” Bergsma-De Vries onderstreept het belang van goede opleidingen. “Nu kiezen belangstellenden vaak voor een opleiding in Noord-Holland. Dat is ontzettend zonde, want daardoor krijgen ze daar een netwerk en gaan ze vervolgens in die regio aan het werk, waardoor ze uit ons gebied trekken. Het is heel belangrijk om deze arbeidskrachten voor de regio te behouden.”

Energiekosten en huisvesting arbeidsmigranten

De hoge energiekosten zorgen eveneens voor grote uitdagingen. “Met elkaar willen we ervoor zorgen dat de bedrijven verduurzamen. Niet alleen op het gebied van energie, maar ook van waterhuishouding. Onze sector telt op dit moment 583 bedrijven. Daarvan zijn er diverse koplopers. Zij maken vaak deel uit van kleine netwerkclubjes, die over dezelfde thema ’s nadenken en deze belangrijk vinden. Deze verschillende initiatieven willen we nu op één plek samenbrengen. Daardoor wordt het voor de deelnemende ondernemers minder intensief.” Tevens wil het bestuur structureel met de gemeente- en provinciebesturen overleggen. “Dan weten we van elkaar wat er speelt en waar de prioriteiten liggen. Ook nodigen we de partners graag uit om deel te nemen aan onze toekomstige werkgroepen”, aldus Berenpas Ter illustratie noemt ze de huisvesting van arbeidsmigranten. “Dit onderwerp speelt in vrijwel iedere gemeente. Ieder gemeentebestuur buigt zich hier apart over. Maar je kunt ook bij elkaar spieken. Hoe lost een bepaalde gemeente dit op? In heel Nederland spelen deze problemen. Er zijn verschillende plekken waar ze hele mooie, succesvolle oplossingen hebben bedacht. Misschien kan een deel van het beleid worden gekopieerd. Dan hoeft het wiel niet telkens opnieuw uitgevonden te worden. Onze Greenport kan daar een belangrijke rol bij spelen.”

Greenport Noord hoopt op fysieke locatie

In de toekomst hopen de initiatiefnemers dat de Greenport ook een fysieke locatie krijgt. “Dan kunnen zowel ondernemers als mensen vanuit het onderwijs daadwerkelijk bij ons op één adres terecht”, aldus Bergsma – De Vries. Ze wil de regio echt op de kaart zetten. “Ondernemen in het buitengebied heeft allerlei voordelen. Zo hebben wij hier alle ruimte en een goede bereikbaarheid. Als mensen aan Drenthe denken, denken ze vaak aan de natuur en de wolf. Maar er is hier ook enorm veel bedrijvigheid. Dat willen we aan iedereen laten zien. Een netwerk bestaat uit lijntjes die bij elkaar komen. Dat is ons doel. Ik ben ervan overtuigd dat de organisatie ons veel gaat brengen.” Berenpas vult aan: “We willen de saamhorigheid nog meer uitdragen. Niet lullen maar poetsen. Dat is bij ons heel erg aan de orde. Soms zijn we in het Noorden wat te bescheiden, terwijl de sector het juist ontzettend goed doet.”