Bert Jansen is sinds 2008 bestuursvoorzitter van aardappelcoöperatie Avebe. De coöperatie bestaat 100 jaar. Op donderdag 14 november 2019 ontving Avebe het predicaat Koninklijk. Jansen is blij met ‘Royal Avebe’. “Het is een bekroning voor 100 jaar coöperatieve samenwerking.” - Foto: Jan Willem van Vliet
De prestatieprijs van Avebe van € 96,63 per ton aardappelen is een record. Er was krapte aan aardappelen, zegt bestuursvoorzitter Bert Jansen. “Daardoor stegen onze verkoopprijzen.”
Avebe heeft een uitstekend boekjaar 2018/2019 afgesloten en een recordprestatieprijs gerealiseerd van € 96,63 per ton aardappelen (lees meer hierover in het kader, onderaan dit artikel). Maar voor veel leden van de aardappelcoöperatie was oogst 2018 een grote teleurstelling. Door de droogte vielen de hectareopbrengsten zwaar tegen, vooral bij telers die niet konden beregenen. De coöperatie speelde daarop in door extra scherp op de kosten te letten, waardoor zoveel mogelijk aardappelgeld kon worden betaald. Ook wil Avebe het nettoresultaat van € 5,2 miljoen over het afgelopen boekjaar volledig uitkeren aan de leden. Daar beslist de ledenraad in december over.
Doel ruim gehaald
In 2013 stelde Avebe als doel om op termijn onder normale omstandigheden een prestatieprijs te realiseren van € 90. Daar zit de coöperatie nu voor het eerst boven en het doel is zeer ruim gehaald. Dat boekjaar 2018-2019 een bijzonder boekjaar was speelde zeker mee, zegt bestuursvoorzitter Bert Jansen. “Er was krapte aan aardappelen in Europa. Daardoor stegen de verkoopprijzen op onze afzetmarkten.”
Door de droogte waren de aardappelen duur op de vrije markt. Hebben uw leden alle aardappelen van oogst 2018 geleverd aan Avebe?
“We hebben voortdurend naar onze leden gecommuniceerd hoe belangrijk het is dat de aanvoer van aardappelen op peil blijft. Onze leden hebben dat goed begrepen. Er is heel weinig grondstof weggelekt naar andere aardappelverwerkers. Onze leden snappen dat als ze minder aardappelen leveren dan ze kunnen, dat dat nadelig is voor de andere leden. We zullen nooit weten of we 100% van alle aardappelen die voor Avebe zijn geteeld ook binnen hebben gekregen, maar we zitten daar heel dichtbij.”
Als groeiseizoen 2018 normaal was geweest, had Avebe dan ook die € 90 gehaald?
“Ja, dan hadden we het doel ook gehaald. Ik had liever gezien dat 2018-2019 een normaal boekjaar was geweest. De leden die konden beregenen hebben naar omstandigheden een goed inkomen gehaald uit oogst 2018. Maar er zijn leden die slechts 15 ton aardappelen per hectare hebben geoogst. Dat is zo weinig, dat het niet te compenseren is met een hogere aardappelprijs. In de strategie ‘Binden en Bouwen 2.0’ hebben we een nieuw doel geformuleerd. Avebe wil in 2023 een prestatieprijs realiseren van € 95 onder normale omstandigheden.”
Avebe keert het volledige nettoresultaat over 2018-2019 uit aan de leden. Wat betekent dat voor de solvabiliteit (eigen vermogen t.o.v. balanstotaal) van Avebe?
“De solvabiliteit blijft op peil. In boekjaar 2017-2018 bestond 43,6% van onze balans uit eigen vermogen. Dat zakte aan het eind van het afgelopen boekjaar naar 43,0%. Onze voorraden zijn veel kleiner dan het boekjaar daarvoor door de gedaalde productie en de goede vraag naar onze producten. We hebben minder kapitaal in onze voorraden zitten waardoor het balanstotaal lager uitvalt.”
Avebe investeerde afgelopen boekjaar € 45 miljoen. Dat is iets meer dan het gemiddelde van de laatste 5 jaar (€ 40 miljoen). Had u investeringen niet kunnen uitstellen om het aardappelgeld te verhogen?
“Avebe moet de lange termijn in de gaten houden. We willen onze investeringen op peil houden als we onze doelen willen halen. De leden geven ons de ruimte om te investeren. Ze begrijpen dat we moeten blijven investeren om een robuuste en bestendige prestatieprijs te kunnen realiseren.”
Waar heeft Avebe in geïnvesteerd in 2018-2019?
“We hebben de noodzakelijke vervangingsinvesteringen gedaan, want we willen onze fabrieken in goede conditie houden. We investeren ook voortdurend in productinnovatie en in duurzaamheid. Wat dat laatste betreft hebben we onze locatie in Ter Apelkanaal voorzien van een Ducam-filtratiesysteem. Dat systeem zuivert het aardappelwater nadat we het eiwit eruit hebben gewonnen. We gebruiken het gezuiverde water weer als proceswater in de aardappelverwerking. Tot nu toe dampten we het aardappelwater in. Dankzij het Ducam-systeem besparen we in de aardappelzetmeelfabriek in Ter Apelkanaal meer dan 20% op energiekosten en verminderen we de uitstoot van CO2 navenant. En we hebben minder water nodig. Deze investering rendeert snel. Binnen 5 jaar willen we al onze locaties voorzien van zo’n filtratiesysteem. We hebben afgelopen boekjaar ook geïnvesteerd in het vergroten van de capaciteit van onze tweede productielijn voor Solanic, de merknaam voor het eiwit dat we uit de aardappel halen.”
De vraag naar plantaardig eiwit groeit flink
Hoeveel eiwit kan Avebe produceren?
“We verwerken jaarlijks meer dan 2 miljoen ton aardappelen die 1,5% eiwit bevatten. Dat is totaal ruim 30 miljoen kilo eiwit die we uit de aardappelen kunnen halen. We zitten daar nog lang niet aan. We kunnen nog jaren vooruit. De vraag naar plantaardig eiwit groeit flink. Daarom willen we zo snel mogelijk verder uitbreiden in productiecapaciteit.”
U had het net over duurzaamheid, waar Avebe in investeert. Veel zetmeelaardappelen worden in Nederland 1 op 2 geteeld. Hoe duurzaam is dat?
“De intensiteit van de teelt is een bedreiging. Ik verwacht dat het areaal zetmeelaardappelen in Nederland hoogstens stabiel blijft. Ik zie in Duitsland nog wel ruimte voor groei. Zetmeelaardappelen beslaan op veel akkerbouwbedrijven in Noordoost-Nederland soms wel de helft van het areaal. De teelt is dan ook een belangrijke economische pijler onder het akkerbouwbedrijf. Een nauwe gewasrotatie heeft risico’s, onder meer ten aanzien van bodemgebonden ziekten en plagen. Om de continuïteit van de teelt te borgen, is een duurzame en marktgerichte aardappelteelt één van de kernpunten in onze strategie. Samen met de leden zet Avebe in op verlaging van de milieu-impact en verhoging van de opbrengst. Ons kweekbedrijf Averis speelt daarin een belangrijke rol. Avebe wil producten vermarkten met een hoge toegevoegde waarde. Dan kunnen we een goede prestatieprijs realiseren. Dat is de beste verzekering voor voldoende aanvoer van aardappelen.”
We produceren al meer dan 10 jaar Etenia, maar nu groeit de afzet als kool
Hoe verloopt de afzet van zetmeelproducten?
“Ook die was afgelopen jaar goed. De vraag naar plantaardige grondstoffen voor voedingsmiddelen groeit. Dat merken we bijvoorbeeld in de afzet van Etenia. Dat product maken we van aardappelzetmeel en het vervangt dierlijk vet in voedingsmiddelen. We produceren al meer dan 10 jaar Etenia, maar nu groeit de afzet als kool. Het product had een lange aanlooptijd.”
Wat verwacht u van boekjaar 2019/2020?
“Er zijn meer aardappelen gegroeid dan in teeltjaar 2018, maar ook dit jaar zijn er regio’s waar te weinig neerslag is gevallen. Op basis van proefrooiingen verwacht ik dat we van oogst 2019 ongeveer 15% minder aardappelen gaan verwerken dan normaal. Maar we gaan niet opnieuw het nettoresultaat volledig uitkeren aan de leden. Avebe moet denken aan de investeringen voor de lange termijn. We blijven wel scherp op de kosten letten. Zo gaan we voorlopig lang niet alle vacatures invullen.”
Avebe bestaat dit jaar 100 jaar en mag voortaan het predicaat ‘Royal’ gebruiken. Wat vindt u daarvan?
“Daar zijn we heel erg blij mee. Royal Avebe is een eer voor de vele mensen die de afgelopen 100 jaar hard hebben gewerkt om Avebe te brengen waar het nu staat. Avebe is een financieel gezonde coöperatie. Het is een bekroning voor 100 jaar coöperatieve samenwerking.”
Lees verder onder de grafiek.
