Impact Centre Erasmus adviseert sociaal ondernemers: ‘Blijf doelgericht’

Het Impact Centre Erasmus is gelieerd aan de Economische Faculteit van de Erasmus Universiteit in Rotterdam en staat tussen de universiteit en de maatschappij in. Het expertisecentrum doet onderzoek naar maatschappelijk verantwoord ondernemen en impact. Impact is volgens algemeen directeur Jacqueline Scheidsbach geen containerbegrip, maar een heel duidelijk af te bakenen ambitie. “Impact is het (additionele) effect van de organisatie op de maatschappij, op de economische, milieu en sociale dimensie. Het gaat om het verschil dat jouw organisatie maakt. Dit effect kan zowel positief als negatief, direct en indirect, bedoeld en onbedoeld zijn. Ons doel is om onze kennis en kunde op dit gebied zoveel mogelijk naar de praktijk te vertalen.”

Kun je wat meer over het Impact Centre Erasmus vertellen?

“Wij richten ons op vijf pijlers: wetenschappelijk onderzoek, onderzoek in opdracht van betalende opdrachtgevers, initieel onderwijs voornamelijk aan masterstudenten, het geven van trainingen, opleidingen en cursussen aan professionals en het delen van kennis via wetenschappelijke en publieke artikelen, social media, in podcast en via bijvoorbeeld white papers.”

Welke opleidingen bieden jullie voor professionals?

“We hebben een Executive Program Corporate Social Responsibility voor professionals die minimaal vijf jaar actief zijn. Daarnaast hebben we de masterclass Impact in One Day. Hierbij inspireren we via theorie in combinatie met impactdoeners uit de praktijk. Het is een toegankelijke en betaalbare dag om een kijkje te krijgen in het impact denken, sturen en doen. De eerstvolgende masterclass is 11 oktober.”

Welke onderzoeken hebben jullie gedaan op het gebied van het sociaal verantwoord ondernemen?

“We hebben bijvoorbeeld zeventien verschillende sociaal ondernemers heel diepgaand ondervraagd over hun keuzes en de lessen die ze hebben geleerd. Dat heeft uiteindelijk geresulteerd in het boek ‘Sociaal ondernemen. Innovatie en ondernemerschap in het sociaal domein’. Ook naar de maatschappelijke waarde van het mkb hebben we onderzoek gedaan. Daarnaast hebben we de opkomst en ontwikkeling van het sociaal ondernemen onderzocht en hebben we gekeken naar privaat publieke samenwerkingen, waarbij ook de overheid een rol speelt. Het komt geregeld voor dat de sociale of ecologische doelstellingen van de ondernemers schuren met doelstellingen van of wetgeving door de overheid.”

Welke ontwikkelingen zien jullie?

“Een belangrijke ontwikkeling is hybridisering. Van origine commerciële bedrijven worden steeds sociaal maatschappelijker of ecologischer en goede doelen worden steeds zakelijker. De scheidslijn tussen het goede doel of een sociaal ondernemer en het commerciële bedrijf wordt steeds kleiner. Uit onze onderzoeken is gebleken dat een puur commercieel bedrijf nog maar heel beperkt bestaat. Sociaal ondernemers hebben vanaf de start al een sociale, maatschappelijke, of ecologische doelstelling gehad, maar verliezen ook de ‘profit’ niet uit het oog. Ze moeten immers hun eigen broek kunnen ophouden.”

Zien jullie een stijging van het aantal sociale ondernemers?

“Hoeveel sociaal ondernemers er zijn, is altijd een momentopname en ook niet zo interessant. Sommige bedrijven starten, maar zijn binnen een paar jaar weer verdwenen. Waarom? Het gaat uiteindelijk om de hoeveelheid impact die ze maken vanuit continuïteit. Sturen zij op impact maximalisatie vanuit hun missie?”

Welke valkuilen zijn er voor sociaal ondernemers?

“Een belangrijke valkuil, waar we de laatste tijd veel onderzoek naar doen, is het ‘warm glow- effect’. Veel sociaal ondernemers geloven er heilig in dat ze goede dingen doen, vanwege de sociale, maatschappelijke of ecologische missie van hun bedrijf. Maar als je dieper naar de impact kijkt, dan blijken best veel sociale ondernemers helemaal niet de juiste dingen te doen. Als je een bedrijf runt, dan heb je altijd te maken met negatieve impact. Die mag je niet uit het oog verliezen. Grote ambities zijn mooi, maar worden deze ook daadwerkelijk waargemaakt? Een ander gevaar is ‘mission drift’. Ondernemers stellen zich een missie, maar drijven daar door allerlei afleidingen, kansen, bedreigingen van af. Bijvoorbeeld: een sociaal ondernemers heeft bij de start van zijn bedrijf de missie om uitsluitend te werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vervolgens leiden groeidoelstellingen ertoe dat een deel van de productie naar het buitenland wordt verlegd. Opschalen blijkt in de praktijk vaak lastig te zijn. Hoe zorg je ervoor dat de essentie én intentie van je bedrijf niet verloren gaat?”

Welke tips heb je voor sociaal ondernemers?

“Blijf doelgericht. Zorg dat je sociaal maatschappelijke ecologische doelstelling de kern van je bedrijf blijft en maak altijd een goede afwegingen tussen de 3 p’s: people, planet and profit. Bij profit hoort in mijn ogen ook prosperity, oftewel vooruitgang. Definieer goed wat je minimaal wilt bereiken op deze onderdelen. Anders loop je het gevaar dat er onevenredigheid in je verschillende activiteiten komt en dat je gaat driften. Een tweede tip: Maak gebruik van beschikbare inspiratiebronnen. Kijk zowel naar commerciële bedrijven, goede doelen en andere sociaal ondernemers die mooie dingen doen. En niet te vergeten: zoek samenwerking. Hoe veelomvattender jouw sociaal maatschappelijke of ecologische doel is hoe groter de noodzaak is om te samenwerken.”

Hoe zie je de toekomst van het sociaal verantwoord ondernemen?

“Positief. We hebben gemerkt dat sociaal ondernemers best veel invloed uitoefenen en bijdragen aan agendasetting van politieke zaken. Ook is er vanuit banken en investeerders steeds meer ruimte voor sociaal ondernemers. De Rabobank neemt een goede score op duurzaamheid mee bij investeringsaanvragen vanaf 1 miljoen euro. Ook binnen het stedelijk beleid van gemeenten zien we dat er steeds meer ruimte komt voor sociaal ondernemers en is er een groeiende groep consumenten die activiteiten van deze ondernemers omarmt.”

Welke stappen moeten nog worden genomen?

“Als het gaat om food en agri zie ik de macht van grote supermarktketens als een belemmering. Er wordt forse winst gemaakt, maar ondertussen krijgen de boeren te weinig geld voor hun producten, waardoor bijvoorbeeld biologische boeren zelfs weer regulier gaan telen. In mijn ogen zijn er veel elegantere oplossingen mogelijk. Tot slot zou de duurzaamheid van voeding verder kunnen verbeterd. Keuzes rond schapruimte zijn anders te maken. Er wordt veel gesproken over de eiwittransitie, maar daarbij is er nog te weinig oog voor het effect van de leefomgeving, evenals toegankelijkheid en betaalbaarheid voor de massa.”

Lees meer over sociaal ondernemen: Kari's Crackers en Fiber Foods