Foto's: Lex Salverda
De Bond van Boerderij Zuivelaars (BBZ) komt met een nieuw track en trace-systeem voor Kaas van de Boerderij. Op termijn komt eenzelfde systeem voor Boerenkaas. Partijen willen duidelijkheid.
Tanden laten zien en rust bewaren. Het lijken twee moeilijk met elkaar te verenigen uitgangspunten. Tot nu toe lijkt het Theo Dekker goed te lukken. De ad-interim voorzitter van de Bond van Boerderij Zuivelaars (BBZ) werd zo’n anderhalf jaar terug gevraagd de voorzittershamer over te nemen om de rust in het bestuur en de sector te doen terugkeren. De verschillen tussen de leden zijn groot, maar tegelijk zijn er volgens Dekker ook veel gemeenschappelijke belangen. Bovenal mogen zelfzuivelaars volgens hem trots zijn op hun producten en hebben ze alle recht daar een goede prijs voor te vragen.
Hoe uniek is het iemand uit de geitensector voorzitter is van de BBZ?
(Lachend) ”Ik denk dat het eerder bijzonderder is dat iemand uit Noord-Holland voorzitter is.”
Hoe gaat het met de zelfzuivelaars in Nederland?
“Het gaat goed, al komt er wel steeds meer op ons bordje. Controles, protocollen en ga zo maar door. Alles bij elkaar is het erg veel.”
Hoeveel leden telt de BBZ momenteel?
“Momenteel rond de 280, namelijk 150 Boerenkaasbedrijven en 50 bedrijven die Kaas van de Boerderij produceren. Verder gaat het om producenten van dagverse zuivel.”
Anderhalf jaar terug werd nog een aantal van 50 Boerenkaasmakers genoemd.
“Dat klopt, die uitspraak was voor ons reden om aan de hand van het aantal verstrekte kaasmerken te inventariseren om hoeveel bedrijven het nou daadwerkelijk ging. Dat bleken er dus 100 meer te zijn.”
Waarom bent u destijds gevraagd de voorzittershamer over te nemen?
“Er was onrust binnen het bestuur en onder de leden. Ik denk dat ze mij hebben gevraagd vanwege het feit dat ik met de meeste mensen goed door één deur kan. 280 leden betekent binnen de BBZ ook 280 verschillende meningen. Daarbij zijn de bedrijfsverschillen erg groot. Koeien-, schapen- en geitenmelk, klein, groot, bio, gangbaar en ga zo maar door. De bedoeling is om iedereen tevreden te houden, al betekent dat niet dat je altijd tegen iedereen vriendelijk kunt blijven. Rust is niet zelfde als harmonie. Van belang vind ik in ieder geval dat je goed laat zien wat je doet.”
Is het wel mogelijk om als bond zoveel verschillende ondernemers goed te vertegenwoordigen?
“Het is van groot belang dat we samen blijven optrekken. Het is geen geheim dat er zo nu en dan spanningen zijn zoals tussen een aantal producenten van Boerenkaas (rauwmelks) en Kaas van de Boerderij (melk met een warmte behandeling). Er gaan geruchten dat er kaas met verkeerde merken in de schappen komt en dat zet bij een aantal ondernemers kwaad bloed. Of dit ook daadwerkelijk klopt en om hoeveel kaas het exact gaat weet ik niet. Wel hebben we een beschermingscommissie aangesteld met daarin de BBZ, de Boerenkaasvereniging en de stichting Kwaliteitszorg Boerderijzuivelproducten. Doel van deze commissie is om Boerenkaas onder 1 sterk merk te borgen en uit te dragen als echte Boerenkaas. Daarbij starten we dit jaar met een tracking en tracing-marker in het kaasmerk (red. tonnetje) op Kaas van de Boerderij. Met behulp van genoemde marker is het relatief eenvoudig te achterhalen waar betreffende kaas vandaan komt. Kaas van de Boerderij moet voor 31 december dit jaar van het kaasmerk met marker zijn voorzien. De bedoeling is dat daarna de grotere groep van Boerenkaasmakers volgt.”
Het risico op verkeerd labelen lijkt vooral te liggen op bedrijven die zowel Boerenkaas als Kaas van de Boerderij produceren. Gaat u bedrijven verplichten voor één productiemethode te kiezen?
“Nee, als deze bedrijven in hun boekhouding en tracering kunnen aantonen welke kaas is gemaakt van rauwe melk hebben wij daar als BBZ geen moeite mee. Tegelijk gaan we er als bestuur dan ook vanuit dat deze ondernemers er geen moeite mee hebben vaker gecontroleerd te worden met gebruik van de laatste technieken.
Het is goed dat de bond meer haar tanden laat zien
Het probleem ligt in deze trouwens niet alleen bij een aantal producenten. Zo zien we ook kaasspeciaalzaken Kaas van de Boerderij verkopen als Boerenkaas. We ondernemen dan direct actie. Boerenkaas is een Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS) en daardoor wettelijk beschermd. Het is daarom goed dat de bond meer haar tanden laat zien. Het mag niet zo zijn dat familiebedrijven die Boerenkaas produceren door oneerlijke praktijken in hun voortbestaan worden bedreigd.”
Waarom is het voor een zelfzuivelaar van belang BBZ-lid te zijn?
“Uit cijfers van het COKZ blijkt dat Nederland meer dan 500 zelfzuivelaars kent. Het lidmaatschap heeft diverse voordelen. Het belangrijkste is volgens mij kennisdeling. Denk aan ons huisblad De Zelfkazer dat bol staat van praktijkervaringen en tips, studieclubs en niet te vergeten de kaaskeuringen zoals binnenkort weer onze jaarlijkse Cum Laude Awards (red. 12 maart). Ook werken we momenteel aan een update van de hygiënecode voor zelfzuivelaars. Daar kunnen onze leden straks kosteloos gebruik van maken. Ook promotie en lobby zijn belangrijke taken van de bond.”
Niet-leden moeten voor de nieuwe hygiënecode betalen?
“Van zichzelf weggeven is de beste koe droog gegaan. Dus ja, als ze gebruik willen maken van de door ons geüpdatete versie, dan vragen we daar een vergoeding voor. Ik schat dat we aan deze update ruim € 100.000 kwijt zijn. Het lijkt ons dan ook niet meer dan logisch om daar aan niet-leden een vergoeding voor te vragen. Zelfzuivelaars moeten met een hygiënecode werken, dat mag die van ons zijn, ze mogen ook zelf een eigen hygiënecode opstellen.”
Waarom is er na de introductie van Kaas van de Boerderij in 2013 geen notering gekomen naast die voor Boerenkaas?
“Wij denken dat dat niet nodig is. De Boerenkaasnotering is een richtprijs voor leden die daar behoefte aan hebben. Het is al uniek dat iedere eerste vrijdag van de maand 4 kaasmakers en 4 handelaren bij elkaar zitten om die prijs vast te stellen. Maar elke zelfzuivelaar is verantwoordelijk voor zijn eigen afzet en voert zelf de prijsonderhandeling met zijn afnemer. Toch word ik nog regelmatig door leden gebeld als de notering naar beneden is bijgesteld. Maar kaasmakers hóeven hun prijzen dan niet te verlagen. Als het een ondernemer lukt zijn kazen duurder te verkopen, houdt niemand hem tegen. Mijn boodschap aan zelfzuivelaars is: wees trots op je product en durf er geld voor te vragen!”
Van zichzelf weggeven is de beste koe droog gegaan
U noemt kennisdeling als argument om lid te worden van de bond. Is een gemiddelde zelfzuivelaar wel bereid zijn kennis te delen?
“Natuurlijk zijn zelfzuivelaars naast collega’s ook elkaars concurrenten. In de praktijk merk je daar tegelijk niet heel veel van, al klopt het dat financiële cijfers nog maar mondjesmaat worden vergeleken. Vooral wat betreft de productie kunnen zelfzuivelaars veel van elkaar leren. Daarom zijn kaaskeuringen ook zo belangrijk. Daar kun je zien welke kazen het goed doen en wat de laatste trends zijn. Zorgen voor kwaliteit is het allerbelangrijkst, maar tegelijk moet je ook proberen te voldoen aan de laatste wensen van de klant. Gelukkig merken we dat er veel animo is om aan regionale en landelijke keuringen deel te nemen. Zo zijn er alleen voor de Cum Laude Awards in maart al meer dan 300 kazen en 100 dagverse zuivelproducten aangemeld.”
U bent nu anderhalf jaar ad interim bestuursvoorzitter. Stelt u zichzelf verkiesbaar voor een nieuwe termijn?
“Ja. In maart zijn er nieuwe verkiezingen. Dan is het aan de leden. Het is wel zo dat ik al zes jaar deel uitmaak van het bestuur. Ik vind dat elke zelfzuivelaar eigenlijk een paar jaar in het BBZ-bestuur moet zitten. Dan pas besef je hoeveel tijd het kost, terwijl ook je eigen werkzaamheden gewoon doorlopen. Zo zaten we recent bijvoorbeeld een hele ochtend met de NVWA om tafel om te spreken over de risico’s van zelfzuivelen. Het werk kost veel tijd en is er niet gemakkelijker op geworden na het verdwijnen van het productschap. Toch is het belangrijk dat het bestuur zoveel mogelijk uit zelfzuivelaars blijft bestaan. Als iemand mij belt met kwaliteits- of bacteriologisch problemen in de productie, weet ik direct wat hij voelt.”
Hoe staan de zelfzuivelaars er eigenlijk op bij de NVWA?
“Ik denk goed, al bleek uit de risicoanalyse van de Nederlandse zuivelketen in 2017 wel dat het enige risico eigenlijk ligt bij de productie van rauwmelkse zuivel. Tegelijk mogen we er volgens mij trots op zijn hoe goed de producenten van Boerenkaas hun zaakjes voor elkaar hebben. Als je je houdt aan de protocollen kan er in principe niets misgaan. Daarom is de update van het hygiëneprotocol ook zo belangrijk om te kunnen blijven voldoen aan de laatste eisen en wensen. We zijn al met verzekeringsmaatschappijen in gesprek of deelname aan ons hygiëneprotocol kan leiden tot een lagere premie van de productaansprakelijkheidsverzekering.”
Medeauteur:
Robert Bodde
