Marcel van der Vaart (Cosun): ‘Cosun Protein kan groot worden’

Een speciale business unit voor plantaardige eiwitten. Die riep de agrarische coöperatie Cosun een aantal maanden geleden in het leven. Een eigen eiwitstrategie, nieuwe producten en een nieuw team moeten ervoor zorgen dat dit nieuwe bedrijfsonderdeel groot wordt. Het kreeg de naam Cosun Protein. De nieuwe focus op plantaardige eiwitten is onderdeel van de strategie Unlock 25. Daarin is binnen voeding aandacht voor plantaardige eiwitten en oplosbare vezels als belangrijke groeimarkten. Marcel van der Vaart begon bijna drie jaar geleden, na een carrière bij Unilever, als business development manager bij Cosun en ontwikkelde de eiwitstrategie. “Bij de inventarisatie van de plantaardige eiwitmarkt bleek dat er een gigantische groei aankomt. We constateerden dat wij als Cosun zeer goed gepositioneerd zijn om plantaardige eiwitten te ontwikkelen, produceren en te verkopen”, zo vertelt Van der Vaart. “Dit zou zo maar eens een grote business unit kunnen worden.”

Eind vorig jaar introduceerde Cosun het eerste eiwitingrediënt: eiwitisolaat uit veldbonen. Waarom is dit het eerste product waarmee jullie de markt op gaan?

“We kwamen erachter dat er vanuit de voedingsindustrie vooral vraag is naar functionele eiwitten die een neutrale smaak hebben. Veel grote partijen zitten vooral in de nutritionele eiwitten. Wij zagen daar een kans omdat we alles in huis hebben om mooie, schone functionele eiwitten te maken. Het was voor ons geen hele grote stap om dit eiwitisolaat uit veldbonen te halen, maar het is wel een uniek product in de markt waar veel vraag naar is. Het is een eiwit dat functioneel dierlijk eiwit in bijvoorbeeld mayonaise of ijs een-op-een kan vervangen zonder dat er extra ingrediënten nodig zijn. De oplosbaarheid van het eiwit is ook nog eens heel goed en het heeft een neutrale smaak. Met dit eiwit richten we ons met name op de zuivelalternatieven. We hebben de eerste 100 ton nu geproduceerd, in een Cosun-fabriek die we speciaal hebben omgebouwd.”

Er komt een inhaalslag voor functionele plantaardige eiwitten die nu nog maar beperkt beschikbaar zijn

Er zijn ook andere partijen bezig met eiwitten, ook functionele, uit veldbonen. Ondervinden jullie veel concurrentie?

“Op het gebied van veldbonen gebeurt enorm veel. Er wordt veel in geïnvesteerd. We verwachten dat er dit jaar meerdere partijen soortgelijke producten op de markt zullen brengen. Dat is niet erg, eigenlijk alleen maar nodig. Klanten vragen vaak of er een back-up is voor ons product. Er moet ten slotte altijd een constante levering zijn. Alle partijen zitten ongeveer in dezelfde fase van ontwikkeling. We zullen ons, net als alle anderen, moeten bewijzen. Er is ruimte voor meerdere partijen. Er komt een inhaalslag voor functionele plantaardige eiwitten die nu nog maar beperkt beschikbaar zijn. We zien een enorme vraag naar deze functionaliteit vanuit klanten in Europa en de Verenigde Staten en daarbovenop komt nog de groei van de totale markt.”

Omdat het gaat om een eiwit uit een nieuwe bron, is het een Novel Food waar Europese goedkeuring nodig is voor we het op de markt kunnen brengen

Cosun is al meerdere jaren bezig met eiwit uit bietenblad. Hoe staat het daarmee?

“We zijn inderdaad al een tijdje bezig met een project om eiwit uit bietenblad te halen. Dit is een heel interessant eiwit, het zogenoemde rubisco-eiwit. Er zit ongeveer 1,5 tot 2% eiwit in bietenblad en de helft daarvan is het rubisco-eiwit. Dat klinkt misschien als weinig, maar van een hectare suikerbieten komt evenveel eiwit als van een hectare sojabonen. Het rubisco-eiwit kan als bindmiddel gebruikt worden in vleesvervangers, waarvoor nu vaak kippenei-eiwit of methylcellulose gebruikt wordt. Producenten van vleesvervangers zijn steeds vaker op zoek naar vervangers van deze ingrediënten. We hadden dit eiwit natuurlijk graag als eerste vanuit onze nieuwe business unit geïntroduceerd, maar dit is veel complexer dan het eiwit uit de veldbonen. Omdat het gaat om een eiwit uit een nieuwe bron, is het een Novel Food waar Europese goedkeuring nodig is voor we het op de markt kunnen brengen. Het gaat er vooral om dat we laten zien dat we een mooi schoon eiwit produceren zonder potentiële schadelijke stoffen. We hebben de aanvraag in februari 2021 ingediend. Het is afwachten hoe lang het goedkeuringsproces duurt.”

Als de Europese goedkeuring binnen is, is het eiwit dan klaar om op de markt gebracht te worden?

“De efficiëntie in het productieproces moet nog omhoog. Tot nu toe heeft de focus vooral gelegen op het aanleveren van de benodigde voedselveiligheidsinformatie aan Efsa (de Europese voedselveiligheidsinstantie die het eiwit moet beoordelen). Het efficiënter maken van het proces gaan we dit seizoen doen. Voor het isoleren van eiwit uit bietenblad moet ook een heel nieuw systeem worden opgetuigd. Het blad moet bijvoorbeeld van het land worden gehaald en een fabriek waar het eiwit uit het blad wordt gehaald, moet op een strategische locatie komen waar veel bieten geteeld worden. Ook kun je het bietenblad niet bewaren, dus we kunnen het eiwit maar in korte tijd uit het blad halen; tijdens de bietenoogst. Aanvullend gebruiken we het blad van de luzerneplant, ook deze heeft een Efsa-goedkeuring nodig. Daarnaast is hiervoor weer een iets ander proces nodig dan bij het bietenblad. We streven ernaar het rubisco-eiwit in 2024-2025 op de markt te zetten.”

Wij willen getextureerde eiwitten maken op basis van reststromen, bij voorkeur uit onze eigen ketens, zoals bierbostel of aardappelreststromen

Richt Cosun Protein zich alleen op de functionele eiwitten?

“In een volgende fase willen we ons ook gaan richten op getextureerde eiwitten, oftewel de bouwstenen voor de vleesvervangers. Dat willen we wel doen op een andere manier dan nu gebeurt: wij willen die maken op basis van reststromen, bij voorkeur uit onze eigen ketens, zoals bierbostel of aardappelreststromen. Op dit moment richten we ons nog vooral op de functionele eiwitten. We zijn al zo’n twee jaar bezig met de applicaties, de toepassingen van deze eiwitten. Nu verzamelen we vooral feedback vanuit de markt en de komende twee jaar verbeteren we onze producten en schalen we de productie op.”

Het suikerbietenblad kan Cosun halen binnen de eigen coöperatie, bij de suikerbietentelers. De veldbonen niet. Is dat wel een wens om daar een eigen keten voor op te zetten?

“Dat is een ambitie, maar er zijn nog wel wat uitdagingen. We hebben al wel vragen gekregen van telers uit de coöperatie of ze veldbonen voor ons kunnen telen, maar het volume is nu nog niet groot genoeg. Veldbonen zijn voldoende beschikbaar, dus daarin voorzien we geen problemen. Voor Nederlandse telers is het nog niet altijd aantrekkelijk genoeg om veldbonen te telen, dus daarin zal eerst wat moeten veranderen als we grotere hoeveelheden uit Nederland willen gebruiken. De veldbonen die we nu gebruiken komen uit West-Europa. Het eiwit wordt in een bestaande fabriek van Cosun uit het veldbonenmeel gehaald. We wilden snel de markt op en konden daar snel opschalen dus die kans hebben we direct gegrepen. De voorbereidingen zijn in volle gang om de eiwit productie verder op te schalen in de nabije toekomst.”

We zijn nu nog klein, een soort start-up binnen een groot bedrijf, maar we denken dat dit groot gaat worden

Wat zijn de verwachtingen voor de nieuwe business unit?

“Het is niet voor niets dat dit tot een nieuw strategisch groeigebied is gemaakt. Dit is heel belangrijk voor Cosun en voor de focus op groene en gezonde grondstoffen. Het is onderdeel van de strategie tot 2025 en in dat jaar moeten we wel een positieve Ebit (resultaat voor rente en belastingen) hebben. We zijn nu nog klein, een soort start-up binnen een groot bedrijf, maar we denken dat dit groot gaat worden. Kijk bijvoorbeeld naar Sensus, het bedrijf onder Cosun dat voedingsvezels uit cichorei haalt. Dat was 25 jaar geleden ook een kleine en nieuwe businessgroep en is nu uitgegroeid tot wereldwijde leverancier. Voor groei zijn acquisities en samenwerkingen van cruciaal belang. We kijken daarom ook heel actief om ons heen en staan open voor mogelijke samenwerkingen. We geloven dat Cosun zo een belangrijke speler in de plantaardige eiwitmarkt gaat worden.”

Lees ook: Nieuwe Cosun-strategie moet leiden tot beter resultaat