Spacefarming laat voedselproductie van de toekomst zien

Aardappelen telen in ‘Mars-achtige’ omstandigheden, een bioreactor waarin vleesvervangende microalgen worden gekweekt, melk uit een roestvrijstalen koe. Dat en nog veel meer is vanaf 24 september te zien in een futuristische setting in het Evoluon in Eindhoven, het rijksmonument dat opnieuw een plek is voor het exposeren van vooruitstrevende technieken. Spacefarming is de tentoonstelling gedoopt. Koert van Mensvoort, directeur van het organiserende Next Nature Network, ziet dat de agrarische sector en de voedingsindustrie voor de grote uitdaging staat om in 2050 meer dan 10 miljard mensen te voeden met zo min mogelijk schade aan onze planeet. “Dat lukt alleen als we nu op een originele en efficiënte manier naar ons voedsel en de productie daarvan kijken. Met Spacefarming willen we bezoekers nieuwe inspirerende ideeën laten opdoen, ruimte in hun verbeelding creëren.”

Het is mooi als mensen hoopvoller naar huis gaan, meer toekomstbestendig

Als mensen na het bezoek naar buiten lopen, dan moeten ze wat Van Mensvoort betreft meer zin hebben in de toekomst. “We staan voor grote uitdagingen met ons voedsel, maar het is mooi als mensen hoopvoller naar huis gaan, meer toekomstbestendig. Met het idee: het gaat ons lukken. We kunnen voedsel op een fundamenteel andere manier verbouwen, we zijn onderweg. We kunnen voedsel produceren met veel minder druk op de omgeving, dus minder mest, minder gif, minder stikstof, minder slepen met grondstoffen.”

Van Mensvoort heeft landbouw en techniek in zijn genen

Van Mensvoort (49) begon zijn carrière eind jaren tachtig met het maken van videogames, in de jaren negentig trok hij verder en studeerde informatica, filosofie en kunst. Hij ontwikkelde het filosofische concept van Next Nature, dat draait om het idee dat onze technologische omgeving zo complex, alomtegenwoordig en autonoom is geworden, dat het het beste kan worden gezien als een natuur van zichzelf. De link met landbouw en voedsel lijkt niet direct aanwezig, maar is er wel degelijk, betoogt hij. “De ouders van mijn vader waren boeren, maar mijn vader wilde de techniek in. Die heeft zijn hele leven bij Philips gewerkt. Dus ik heb landbouw en techniek in mijn genen. Toen ik me in voedsel en landbouw ging verdiepen, zag ik dat die sector helemaal niet tegengesteld is aan de wereld van de techniek, wat met name in stedelijke kringen vaak wel zo wordt gezien. Sterker nog: koken van voedsel is een van de eerste technieken die we gingen toepassen.”

Je kunt zeggen dat de landbouw een onderdeel van onze natuur is geworden

“De landbouw begon duizenden jaren geleden met veredelingstechnieken, later gingen we werktuigen gebruiken, na de Tweede Wereldoorlog deden mechanisatie en chemie hun intrede. Je kunt zeggen dat de landbouw een onderdeel van onze natuur is geworden. In mijn keuken kweek ik sla in bakken waar ledlampen boven hangen. Heerlijke verse sla, dankzij de techniek.”

Kweekvlees en ’geprint’ vlees

Toen Van Mensvoort in 2011 voor het eerst van kweekvlees hoorde, zette hij op de TU in Eindhoven een groepje studenten aan het werk om te kijken wat je met die techniek allemaal zou kunnen. “We zijn nu ruim tien jaar verder en wereldwijd wordt enorm geïnvesteerd in kweekvlees, in diverse landen is het al toegelaten. Er komt echt een doorbraak aan. Onlangs at ik ‘geprint’ vlees, een vegetarisch product, en ik proefde echt het verschil niet met slachtvlees. Grote innovaties duren vaak een generatie en dan zijn ze gewoon. De eerst auto was een ‘paardloze wagen’ die op een koets leek. Auto’s zijn enorm doorontwikkeld. Zo zal het ook met ons voedsel gaan.”

Veel stadsmensen omarmen wel techniek, maar als het om voedsel gaat, moet het vooral ‘natuurlijk’ en ‘authentiek’ zijn

Wat de Next Nature-directeur betreft omarmen en integreren we de technieken als die ons vooruit helpen. “Veel stadsmensen omarmen wel techniek, maar als het om voedsel gaat, moet het vooral ‘natuurlijk’ en ‘authentiek’ zijn. Dan moet het kleinschalig en zonder kunstmest, zoals voor de Tweede Wereldoorlog. Daarmee gaan we het niet redden om 10 miljard mensen te voeden.” Hij hoopt dat een gelukkig huwelijk tussen biologie en techniek mensen zal verenigen. “Het zou mooi zijn als de tentoonstelling helpt om de tegenstelling tussen stad en platteland te overbruggen.” Spacefarming is te zien van 24 september t/m 23 maart 2024 in het Evoluon in Eindhoven. Kaarten zijn vanaf 15 augustus verkrijgbaar via evoluon.com.