2 miljoen hectare bos weg in Amazone door landbouw in 2021

De meeste ontbossing vond plaats in Brazilië; daarna verloor Bolivia de grootste oppervlakte. Ook in Colombia en Peru zijn grote delen van het Amazonewoud verwoest. Deze conclusies komen uit een nieuw rapport van het MAAP-project, de Monitoring van de Amazone in de Andeslanden. De verliezen zijn vergelijkbaar met de bosverliescijfers van 2020 en 2019, concludeert het rapport. De auteurs baseren zich op satellietgegevens van de Universiteit van Maryland in de Verenigde Staten. Die spoort de hotspots van ontbossing op en monitort het verloop.

Legale en illegale veehouderij

De meeste ontbossing was in Brazilië, vooral langs hoofdwegen door de oostelijke en zuidoostelijke staten Acre, Amazonas, Pará en Rondônia. Deze staten zijn belangrijke hotspots voor legale en illegale veehouderij, en van andere landbouwactiviteiten die afhankelijk zijn van wegen voor het transport van goederen het bos in en uit. “Telkens wanneer een weg wordt aangelegd door voorheen primair of secundair bos, is dat over het algemeen een goede indicator dat er zeer waarschijnlijk een hele reeks illegale activiteiten in dat gebied gaan plaatsvinden”, aldus Adriana Abdenur van Plataforma Cipó, een denktank voor klimaat, bestuur en de promotie van vrede in Latijns-Amerika.

Mennonieten

Kaarten van andere delen van Amazonia onthullen nog meer belangrijke aanjagers van ontbossing. In de Peruaanse Amazone bijvoorbeeld ging het meeste bos verloren in een geconcentreerd gebied waar mennonitische nederzettingen zich uitbreidden. Dat zijn traditionele, christelijke gemeenschappen die de moderne wereld schuwen; vaak leven ze in afgelegen, zelfvoorzienende kolonies, waaronder in Peru en Bolivia. Mennonietengemeenschappen zijn een recente belangrijke oorzaak van ontbossing in Peru, zo bleek vorig jaar al. Sinds 2017 hebben hun nieuw gestichte kolonies al duizenden hectaren primair bos gekapt om op de vrijgemaakte grond boerderijen en huizen te vestigen.

Branden

In de Boliviaanse Amazone laten satellietmetingen van het zuidoostelijke droge bosgebied van Chiquitano een versnipperd patroon van ontbossing zien. Dit gebied is zo droog dat boeren vaak de controle over branden verliezen. Die breiden zich vervolgens uit naar het primaire bos. “We zien veel van dat soort ‘ontsnapte’ branden”, zegt Matt Finer, MAAP-directeur en onderzoeker bij Amazon Conservation. In Colombia zijn veehouderij en kleinschalige zelfvoorzienende landbouw – vaak het resultaat van landroof in en rond beschermde gebieden – de belangrijkste oorzaken van ontbossing.

Minder mijnbouw

Het tempo van ontbossing wordt niet minder. Toch is er ook aanleiding om hoopvol te zijn over het behoud van het Amazonewoud in de toekomst, zo stelt het rapport. Actie van de Peruaanse regering tegen illegale mijnbouw heeft in sommige gebieden de ontbossing geremd. Verder lijkt de ontbossing zich te concentreren in de zuidelijke, zuidoostelijke en noordwestelijke delen van Amazonia. Daardoor blijft een groot, aaneengesloten stuk bos in de centrale en noordoostelijke Amazone behouden, aldus Finer. Aanleg van wegen in dat gebied zou de ontbossing weer kunnen aanjagen.