Komt Belgische soja van ontboste grond?

Eind vorige week meerde in de haven van Amsterdam een vrachtschip aan met een lading van 100.000 ton sojabonen. Het vrachtschip Pacific South bevat de grootste lading sojabonen die ooit de Europese Unie is binnengekomen. Het schip vertrok vanuit de Braziliaanse staat Paraná met soja die voornamelijk is bestemd voor veevoer.

Nog geen EU-wetgeving rond ontbossing

“Hoewel het mogelijk is dat veel van de sojabonen van land komen dat lang geleden is omgevormd tot landbouwgrond, kunnen Europeanen er niet zeker van zijn dat de export van sojabonen naar de EU geen verband houdt met recente ontbossing”, aldus het Wereld Natuur Fonds (WNF).

Wereldwijd is de EU een van de topimporteurs van soja en palmolie uit landbouwgebieden waarvoor vaak bos moest wijken. Er is immers geen Europese wetgeving die garandeert dat de invoer van sojabonen en andere grondstoffen vrij is van ontbossing. Dat betekent dat de Europese consument het risico loopt onbedoeld producten te consumeren die bijdragen aan de vernietiging van tropische bossen, stelt het natuurfonds.

Soja uit landen met hoog risico op ontbossing

Volgens onderzoek van het Wereld Natuur Fonds over ‘geïmporteerde ontbossing’ heeft België een gigantische voetafdruk buiten zijn grenzen. Het land importeert gemiddeld 2,5 miljoen ton sojabonen per jaar. Daarvan komt 64% uit landen met een hoog risico op ontbossing, met Brazilië (651.000 hectare), Argentinië (525.000 hectare) en Paraguay (111.000 hectare) op kop.

“Zonder het te weten consumeren Belgen zo vlees en zuivel van dieren die gevoed worden met sojabonen geteeld op ontbost land in Brazilië”, zegt Béatrice Wedeux, beleidsmedewerker bossen bij WNF-België. “De EU heeft geen regelgeving om de invoer van sojabonen uit ontboste gebieden te voorkomen”, zegt Wedeux.

Zonder het te weten consumeren Belgen zo vlees en zuivel van dieren die gevoed worden met sojabonen geteeld op ontbost land

Nederland is de grootste importeur en doorvoerhaven van soja binnen Europa. “De lading uit de Pacific South kan overal vandaan komen. Deels zal die waarschijnlijk afkomstig zijn uit het Atlantisch Woud, uit gebieden die al langer geleden ontbost zijn. Het zou heel goed kunnen dat ook een deel uit de Cerrado komt, de kwetsbare tropische savanne in Brazilië waar op dit moment heel veel ontbost wordt”, zegt Sarah Doornbos, soja-expert van WNF-Nederland.

Bossenwet op komst

Deze zomer start de Europese Commissie een publieksconsultatie over een ‘bossenwet’. Die zou kunnen voorkomen dat aan ontbossing gerelateerde producten de Europese markt op komen.

Na China is de EU nog de tweede wereldmarkt voor producten met een hoog ontbossingsrisico. Hoewel de EU minder sojabonen importeert dan China, blijkt uit studies dat de invoer van sojabonen een groot risico op ontbossing met zich meebrengt, al verschilt dat sterk per land.

Nederland doet het goed met duurzame soja

Uit de recent verschenen Europese Soja Monitor van Initiatief Duurzame Handel blijkt dat bijna alle soja die Nederland gebruikt, voldoet aan de duurzaamheidsrichtlijnen en ontbossingsvrij is. In 2018 voldeed 100% van het gebruikte sojameel in Nederland aan de richtlijnen. 99% was ontbossingsvrij-gecertificeerd.

Verreweg de meeste sojabonen importeerde Nederland uit de Verenigde Staten (3 miljoen ton van in totaal 4,3 miljoen ton).

Medeauteur: Stefan Esselink