Kleine dieetaanpassingen hebben groot effect

Niet alleen grote veranderingen, maar ook kleine wijzigingen in voedingspatronen kunnen aanzienlijk bijdragen aan de verbetering van gezondheid van mens en milieu. Dat ontdekten wetenschappers in onderzoek naar ecologisch duurzame voedingsmiddelen die de gezondheid bevorderen. Hiervoor zijn bijna zesduizend Amerikaanse voedingsmiddelen onder de loep genomen en vertaald naar minuten meer of minder te leven.

Urgentie

De urgentie van verandering is helder, schetsen zij. Voedingskeuzes, menselijke gezondheid en ecologische duurzaamheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden via voedselproductie en -consumptie. Overconsumptie van voedsel dat schadelijk is voor de gezondheid en het te weinig nuttigen van voedsel dat bijdraagt aan de gezondheid, zijn de belangrijkste oorzaken van gezondheidslast in de Verenigde Staten. Ook leidt een slechte voedingskeuze tot hoge uitstoot van broeikasgassen, druk op grond en landbouwgerelateerde luchtverontreiniging, die weer slecht is voor de gezondheid van mensen.

Transitie naar gezondere keuzes

Intussen groeit de bevolking en neemt de vraag om voedsel toe. Reden temeer om een transitie te maken naar gezondere keuzes met een lagere milieulast. Maar het schrappen van alle dierlijke producten is ingrijpend en daardoor minder haalbaar. Ook is deze grote ingreep misschien niet zo noodzakelijk als eerder werd aangenomen. Kleine, gerichte aanpassingen leiden tot een haalbare en krachtige strategie.

Kleine aanpassingen

Zo blijkt dat het dagelijks vervangen van slechts 10% van rood en bewerkt vlees door groente, fruit, noten, peulvruchten en zeevruchten al aanzienlijke gezondheidsverbeteringen opleveren voor de mens (plus 48 minuten te leven) en bovendien de CO₂-voetafdruk met 33% verkleinen.

Gezondheidsindex

Hoe (onge)zond voedsel is, hebben onderzoekers in beeld gebracht met een gezondheidsindex (Heni). De impact op gezondheid is vertaald naar ‘minuten leven’ en een kleur. Dit systeem is goed vergelijkbaar met de Nutri-Score, die waarschijnlijk volgend jaar in Nederland wordt doorgevoerd. Consumenten zien in een oogopslag of een product vooral gezond (groen) of minder gezond (rood) is.

Aanneembare verbanden nog onvoldoende bewezen

De Heni, waarin ook de milieu-impact is meegenomen, is een index in ontwikkeling. Bepaalde aanneembare verbanden zijn bijvoorbeeld nog onvoldoende bewezen, zoals het positieve effect van kalium op hart- en vaatziekten. Ook het effect van voedselbewerkingen, zoals koken, is er niet in opgenomen. Hiervoor zijn meer gegevens nodig. Dan worden de voedingsaanbevelingen concreter en kunnen ze leiden tot gedragsverandering bij de consument. Zeker als variabelen als smaakvoorkeuren, betaalbaarheid en gezinssamenstelling kunnen worden meegenomen.

Overheidsbeleid

De index kan een rol gaan spelen in overheidsbeleid; welke voedingsmiddelen moeten worden gepromoot en welke ontmoedigd? Het kan helpen om consumenten duidelijk te informeren over gezonde voeding. De onderzoekers hopen dat hun werk bijdraagt aan de overgang naar gezonde en duurzame voedingspatronen, waarbij steeds één voedingsmiddel per keer wordt aangepast.

Verminderen van watergebruik

Het verminderen van watergebruik is een factor die apart wordt benoemd in de onderzoeksresultaten. Die valt namelijk nog tegen bij een optimalisatie op basis van de CO²-voetafdruk van voedingsmiddelen. Dat benadrukt het belang van duurzame voedselproductiesystemen met productietechnieken die de waterefficiëntie verbeteren. Dat is een aspect dat in andere studies zou moeten worden uitgewerkt.