Initiative Tierwohl geeft markt meer macht

Het Duitse dierenwelzijnsinitiatief Initiative Tierwohl (ITW) gooit het roer drastisch om. Vanaf 2021 – als een nieuwe driejarige programmafase ingaat – worden drie veranderingen ingevoerd. De eisen waaraan varkenshouders moeten voldoen om voor de bonus van de organisatie in aanmerking te komen, worden gelijkgetrokken. Voortaan geldt een uniform aantal criteria voor iedereen.

Lees ook: Diervriendelijk varkensvlees voor elke Duitser

Tot nu toe konden de boeren nog kiezen tussen verschillende welzijnsniveaus bij de huisvesting van de dieren, maar die optie wordt geschrapt. De tweede wijziging is dat varkensvlees een ITW-keurmerk krijgt. Bij pluimveevlees was dat al het geval, maar bij varkensvlees kan de consument tot nu toe helemaal niet zien of het product uit ITW-stallen afkomstig is. De derde wijziging betreft de financiering van de beloning voor de welzijnsinspanningen. Hierbij moet de markt de hoofdrol gaan spelen. In eerste instantie weliswaar alleen in het vleesvarkenssegment, maar op den duur ook in de zeugenhouderij, waar vooralsnog sprake zal zijn van een overgangsregeling.

Markt betaalt

De marktoplossing waarover de ITW overeenstemming heeft bereikt met de verwerkers en de handel houdt in dat alle deelnemende varkenshouders een vaste bonus van € 5,28 per vleesvarken krijgen. Het bedrag zal bovendien anders dan nu worden uitgekeerd door de slachterij, die het geld op haar beurt zelf moet zien terug te halen bij de afnemers in de handel. Hoe en in welke mate uiteindelijk de deelnemende handelsafnemers (voornamelijk de grote Duitse supermarktketens) de prijsopslag doorberekenen aan de consument wordt geheel aan henzelf overgelaten.

Alle deelnemende varkenshouders krijgen een vaste bonus van € 5,28 per vleesvarken

Deze regeling wordt ook voor de vleespluimveehouderij ingevoerd. De bonussen worden hier per kilo geslacht gewicht uitbetaald, zij het niet door de slachters maar in opdracht van de ITW door een clearinginstantie. In de huidige situatie wordt de welzijnsbonus nog betaald uit een door de handelsdeelnemers gefinancierd fonds, terwijl de uitbetaling in handen was van de ITW. Voor de zeugenhouderij blijft een dergelijk fonds nog bestaan. Gedurende de overgangsfase waarvoor dit fonds is bedoeld, betaalt de handel € 0,02 per kilo verkocht varkensvlees aan het fonds.

Eenmalige kans

Voor de nieuwe aanpak is gekozen omdat meer dierenwelzijn volgens de ITW alleen mogelijk is als dit staat op een economisch duurzaam fundament. Dat kan niet zonder financiering via de markt, meent zakelijk ITW-leider Alexander Hinrichs. Hij ziet in de nieuwe programmafase voor de landbouw en de maatschappij ‘de kans van de eeuw’ om definitief het dierenwelzijnsniveau in de intensieve veehouderij te verhogen. Daarom doet hij een dringend beroep op de boeren om deel te nemen.

“Het moet iedereen duidelijk zijn dat deze kans eenmalig is”, hoopt hij. In de varkenshouderij is de deelname nog relatief gering. Na vijf jaar ITW is het marktaandeel 24%. In de vleespluimveehouderij ligt de deelname gerekend naar het marktaandeel fors hoger, namelijk op 70%.

Dierenwelzijnslabel van de overheid

Met de vernieuwde aanpak is het door het Duitse landbouwministerie in de steigers gezette dierenwelzijnslabel nog niet van de baan. De ITW blijft openstaan voor een constructieve samenwerking, zegt Hinrichs. Hij pleit er daarbij wel voor dat de overheidszegel zo wordt opgezet dat het ITW-keurmerk en andere welzijnszegels die op de markt aangewezen zijn daarvan kunnen profiteren. “Alleen kan het gemeenschappelijke doel van meer dierenwelzijn worden bereikt”, aldus Hinrichs.

Of de daarmee in Duitsland dankzij Nedersaksens landbouwminister Barbara Otte-Kinast en Greenpeace opnieuw opgelaaide discussie over een vleestax ter financiering van de welzijnsinvesteringen kan worden beëindigd, is vooralsnog een open vraag.