Dure energie raakt food- en agribedrijven

Vooral de glastuinbouw gaat het merken in de portemonnee. Maar ook de marges van voedingsmiddelenbedrijven staan onder druk, omdat gas en elektriciteit flink duurder zijn geworden. Dat geldt vooral voor de meelindustrie, aardappelverwerkers, brood- en banketbakkerijen en groenten- en fruitverwerkers. Het doorberekenen van de hogere energiekosten aan de afnemers is lang niet altijd mogelijk, concludeert ABN Amro in een rapport over de energiemarkt. “In veel branches kunnen de fors gestegen tarieven de gehele winst wegvagen.”

Glastuinbouw

ABN Amro heeft voor twintig branches uitgerekend hoeveel procent van de omzet ze in 2019 moesten besteden aan het betalen van de energierekening. Daar volgt een rangorde uit: hoe hoger dat percentage hoe hoger op de ranglijst. De bank baseert zich op gegevens van het CBS en van Agrimatie van Wageningen Economic Research.

De onbetwiste nummer 1 in de ranglijst is de glastuinbouw. De sector was in 2019 ruim 15% van de omzet kwijt aan de rekeningen van de energieleveranciers. Dat is ruim twee keer zo veel als de nummer 2 in de ranglijst van ABN Amro: de pulp- papier- en kartonindustrie. Deze branche besteedde 7,3% van de omzet in 2019 aan energiekosten. De kostenstijging in deze branche zal ook doorwerken in de food- en agribusiness, omdat verpakkingen duurder worden. Op nummer 6 staat de meelindustrie. Deze sector besteedde volgens ABN Amro 3,7% van de omzet in 2019 aan energiekosten.

Verhouding tussen energiekosten en winst

De bank heeft ook gekeken naar de totale winst in iedere sector in 2019 en vervolgens de energiekosten afgezet tegen de winst. Ook hier scoort de glastuinbouw slecht. De energiekosten zijn hoger dan de winst in 2019, namelijk 113%. Dat is dus voordat energie extreem duur werd. Deze verhouding tussen energiekosten en winst was alleen hoger in de raffinaderijen (268%) en de aardolie-industrie (240%) Maar deze sectoren hebben als voordeel dat de energiekosten een veel kleiner deel van hun omzet opslokt, namelijk 2,1%.

In veel branches kunnen de fors gestegen tarieven de gehele winst wegvagen, schrijft de bank in het rapport. “Naast de glastuinbouw, de papierindustrie, de zware industrie en de voedingsmiddelenindustrie zijn ook wasserijen en de horeca kwetsbaar. Deze branches verbruiken veel energie en de meeste worden gekenmerkt door dunne winstmarges. Als de overheid het bedrijfsleven wil steunen, gaat dat vele miljarden kosten.”

Duurdere producten in de winkelschappen

Bedrijven kunnen lang niet altijd de hogere energiekosten doorberekenen aan hun afnemers. “Dat hangt af van onder meer de (internationale) concurrentie, de contracten met leveranciers en de prijselasticiteit van het specifieke product. Het doorberekenen van de hogere energieprijzen door het bedrijfsleven zorgt uiteindelijk voor duurdere producten in de winkelschappen. Volgens cijfers van marktonderzoeker GFK is de consumentenprijs van bijvoorbeeld brood al met 3,4% gestegen ten opzichte van vorig jaar.”

Variabele tarieven

De dure energie raakt vooral de grootverbruikers omdat die vaak kiezen voor variabele tarieven. Het vastzetten van tarieven is duurder dan een variabel tarief. Als tarieven worden vastgezet is dat vaak maar voor enkele maanden, schrijft de bank in het rapport. “Deze bedrijven krijgen in 2022 alsnog te maken met hogere energiekosten, want wij verwachten dat de gasprijs tot in 2023 hoger blijft dan in voorgaande jaren. De variabele tarieven liggen historisch hoog: zo’n 3,5 keer hoger dan vorig jaar.”