Betrek boer en tuinder bij klimaatvraagstuk

In Glasgow praten wereldleiders komende week met elkaar over hoe verdere klimaatverandering naar de toekomst toe zo veel mogelijk beperkt kan worden. Om maar met de deur in huis te vallen: voedselproductie gaat altijd gepaard met uitstoot. Een netto-nul emissie in de landbouw is dan ook ondenkbaar. Dat komt door de natuurlijke processen die eraan verbonden zijn. Een deel van de uitstoot komt weer terug in de kringloop. Gewassen en bodem houden namelijk CO₂ vast. Boeren en tuinders weten dat als geen ander. Daarom zijn zij de aangewezen personen om mee te denken over hoe die zogeheten broeikasgasemissies verminderd kunnen worden. Dat verminderen hard nodig is, maakte het IPCC-klimaatrapport van afgelopen zomer wel duidelijk. De impact van broeikasgasemissies op de opwarming van de aarde is enorm, met als oorzaak: de mens. Het rapport noemt hittegolven en een toename van neerslag in Noordwest-Europa als enkele gevolgen van klimaatverandering waarmee we in de toekomst rekening moeten gaan houden. Met alle gevolgen en risico’s van dien.

Impact van extreem weer

De land- en tuinbouw kent die risico’s en gevolgen maar al te goed. Boeren en tuinders merken de gevolgen van extreem weer door klimaatverandering als eerste. Overstromingen, hitte, droogte – allemaal hebben ze directe impact op het werk van boeren en tuinders. Dat kunnen alle boeren die deze zomer geraakt zijn door de extreme regenval in het zuiden van het land helaas beamen.

In aanpassing aan veranderende omstandigheden is er nog veel te winnen

Dat betekent echter niet dat we bij de pakken neer moeten gaan zitten. Naast het verminderen van de uitstoot – mitigatie – is er nog veel te winnen op het gebied van adaptatie: ons aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Bijvoorbeeld door technologische innovaties toe te passen. Denk daarbij aan Crispr-Cas, waarmee gewassen sneller weerbaar gemaakt kunnen worden dan via natuurlijke selectie tegen die veranderende omstandigheden. Essentieel voor onze voedselzekerheid in de toekomst!

Scala aan plannen

In het Parijs-akkoord is expliciet uitgesproken dat emissiereductie moet worden aangepakt op een manier die de voedselproductie niet in gevaar brengt. En tegelijkertijd krijgen boeren en tuinders te maken met een scala aan plannen vanuit Brussel. Plannen die het milieu ten goede moeten komen, maar die ook ingrijpend zijn voor de land- en tuinbouw. Ik noem een krimp van de veestapel of het uit productie halen van grond. Er wordt gesproken over het opofferen van landbouwgrond voor bosaanplant om koolstofuitstoot te verminderen. Onzinnig, want daarmee creëer je weer problemen op andere vlakken. Oxfam Novib waarschuwde er niet lang geleden voor: grote voedseltekorten zullen wereldwijd ontstaan als er voor nieuwe bomen te veel landbouwgrond wordt ingeruild. En hoewel wij als Nederland niet de gehele wereld voeden, moeten we ervoor waken dat onze vruchtbare landbouwgrond wordt opgeofferd. De omstandigheden in Nederland zijn ideaal om op een efficiënte manier hoogwaardig voedsel te produceren.

Analyse Boer-tot-bordstrategie

Hoe de plannen uit Brussel het klimaat daadwerkelijk gaan beïnvloeden, moet nog worden bezien. In een analyse van de Boer-tot-bordstrategie door de Universiteit van Kiel wordt getwijfeld aan hoeveel de strategie nou echt gaat bijdragen aan CO₂-reductie. Uit de effectbeoordeling van dezelfde strategie door het onderzoeksinstituut van de Europese Unie (JRC) bleek dat klimaatneutraliteit behaald kan worden met de strategie, maar wel met grote gevolgen voor de agrarische productie en de inkomenspositie van boeren en tuinders in Europa.

Om tot een duurzame toekomst te komen, moet je boeren en tuinders betrekken bij het maken van beleid

Aangezien de vraag naar voeding en dus voedingsgewassen in Europa voorlopig niet zal afnemen, is het enige wat daarmee bereikt wordt dat boeren de EU uit gejaagd worden, naar plekken waar over het algemeen hogere emissies zijn. Dat is volstrekt onwenselijk, want dan kun je wel fluiten naar het behalen van strenge doelstellingen op mondiaal niveau. Het Europees Parlement heeft in ieder geval ingestemd met de bindende doelen uit de Boer-tot-bordstrategie. Vanuit de Europese Commissie zullen de komende maanden en jaren voorstellen voor wetgeving komen om de doelen uit de strategie te behalen.

Politiek moet keuzes maken

Verschillende agropartijen hebben al hogere ambities voor het nationale klimaatkakkoord uitgesproken. Wel met een belangrijke randvoorwaarde: de juiste steun vanuit de overheid. Het is zaak dat de politiek nu keuzes maakt. De enige manier om tot een duurzame toekomst te komen, is door boeren en tuinders te betrekken bij het maken van beleid. Daarbij mag de bijzondere positie van de land- en tuinbouw niet uit het oog verloren worden. Want als boeren en tuinders de ruimte en de tijd krijgen om hun vakmanschap in te zetten, dan werken zij mee aan de klimaatvraagstukken vandaag.