Harde EU-wetgeving op import van ontbossingsvrije soja is kop-in-het-zand-steken

De EU wil helpen om ontbossing tegen te gaan. Een missie die Nevedi stevig omarmt. Het wetsvoorstel slaat echter de plank mis. Europese bedrijven zullen soja gaan inkopen in de Verenigde Staten. Brazilië wordt hofleverancier van China. Europa zet zichzelf buiten spel. Ontbossing zal vrijwel zeker opschalen en versnellen.

Er is een verschil in de eiwitsamenstelling van soja. Dat is mede afhankelijk van klimaat en herkomst. Qua opbrengst per hectare én eiwitsamenstelling scoort Zuid-Amerika goed. Juist het continent waarover de meeste discussie bestaat als het gaat om het tegengaan van ontbossing, beschermen van landrechten of het toepassen van goede landbouwpraktijken. En dat is jammer, want zónder deze narigheid draagt soja uit Zuid-Amerika bij aan een zeer gunstige milieuvoetafdruk van ons vlees, eieren en zuivel.

Verduurzamen sojaproductie in Zuid-Amerika

Nevedi zet zich al vijftien jaar in voor het verduurzamen van de sojaproductie in Zuid-Amerika. Onder andere via de ronde tafel voor verantwoorde soja (RTRS). Aan deze tafel zitten sojaproducenten, handelaren, banken, verwerkers en NGO’s uit verschillende werelddelen. Doel is om vanuit de vraagzijde van de markt een duidelijk signaal af te geven: diervoeder- en levensmiddelenbedrijven accepteren alleen sojaschroot en sojaolie die duurzaam is gecertificeerd.

Naast dit wereldwijde samenwerkingsverband is Nevedi in 2015 gestart met de Fefac Soy Sourcing Guidelines (SSG). Onze Europese organisatie voor de diervoederindustrie heeft mede op basis van de belangrijkste RTRS-criteria een “referentieniveau” bepaald waaraan andere certificeringssystemen in de markt moeten voldoen om in Europa als duurzaam geaccepteerd te worden. Nederland is het enige land in de wereld waar 100% van de gebruikte soja voor diervoeders aan SSG-certificeringseisen voldoet.

Marktvraag stimuleren

Ondanks al deze inzet, is het resultaat nog niet wat we beogen. De certificering van soja loopt via het ‘groene stroomprincipe’ en als niet héél Europa of – beter nog – wereldwijd hieraan wordt voldaan, is het marktsignaal zwak, en dus dweilen met de kraan open. We moeten er dus voor zorgen dat de marktvraag naar duurzaam gecertificeerde soja groeit. Hoe groter de marktvraag, hoe meer sojaboeren gestimuleerd worden om volgens de certificatie-eisen aan te bieden. Dan heb je geen ontbossing, geen schending van mensenrechten en duurzaam gebruik van beschikbare landbouwgrond. Dáár gaat het om.

De recente besprekingen in Glasgow over ontbossing en het wetsvoorstel van Eurocommissaris Frans Timmermans om diverse grondstoffen ontbossingsvrij naar Europa te importeren, kunnen het ingezette proces versterken. Nevedi helpt hier graag aan mee. Immers, als héél Europa de verplichting krijgt om gecertificeerde soja te gebruiken, gaat heel Europa doen wat we in Nederland al gewend zijn en neemt de marktvraag naar duurzame soja toe.

We willen als sector ook een stap verder gaan. Opschuiven van het “groene stroom principe” naar area mass balance certificering. In dat geval weten we dat de soja uit een regio komt, waar geen ontbossing heeft plaatsgevonden. We weten alleen niet van welke boer of perceel precies.

Een Europese wet die een fysieke koppeling voorschrijft tussen de soja van een Braziliaanse sojaboer en een varkens- of melkveehouder in Nederland, slaat de plank volledig mis. De wereldvraag naar soja groeit zo hard dat geen enkele sojaboer in Brazilië zich de komende jaren blijft richten op Europese wensen die uiteindelijk onvoldoende worden betaald door de markt. Die boeren vallen terug op oude gebruiken en het enige effect is dat Europa zich isoleert van de sojaboeren waarmee jarenlang is samengewerkt. Je laat ze simpelweg in de steek. In ruil daarvoor klop je jezelf op de borst en kun je zeggen dat je niet meewerkt aan grootschalige en versnelde ontbossing.

Als héél Europa de verplichting krijgt om gecertificeerde soja te gebruiken, gaat heel Europa doen wat we in Nederland al gewend zijn en neemt de marktvraag naar duurzame soja toe.

Dialoog blijven voeren

Daarom houdt Nevedi vast aan de ingezette lijn. Wij blijven de dialoog voeren met sojaproducenten en ons inzetten voor certificering. Als certificering wereldwijd gemeengoed wordt, stopt de ontbossing en worden ook andere kwetsbare ecosystemen beschermd. Daar geloven wij in als we steun krijgen van overheden en ngo’s.

Tegelijkertijd sorteren we voor op een groeiende wereldbevolking en dus een alsmaar groeiende vraag naar eiwitten. Onze leden investeren in de ontwikkeling van alternatieve eiwitbronnen. Denk aan het gebruik van diermeel, de teelt van nieuwe eiwitgrondstoffen en innovaties die hoogwaardig eiwit opleveren. Al deze inspanningen zullen voorlopig een marginaal effect hebben. Europa blijft nog tientallen jaren afhankelijk van eiwitimporten als soja. Wetgeving die op Europees niveau een gelijk speelveld regelt, is zeker nodig. Maar dan wel zó dat de import blijft en je de deur niet dichtsmijt zonder achterom te kijken.