Rabo: weinig effect btw-verlaging groente en fruit

De kans dat aankopen van groente en fruit erdoor toenemen, is namelijk gering. Dat stelt Rabobank in een analyse van de maatregel. De theorie van de maatregel klopt, maar in praktijk is het zeer de vraag of consumenten meer groente en fruit zullen eten door het afschaffen van de belasting op die producten. Dat schrijven senior analyst consumer foods Sebastiaan Schreijen en senior specialist fresh produce Cindy van Rijswick van Rabobank.

Prijs is een prikkel

Het doel van de btw-verlaging is om consumenten door het Voedingscentrum aanbevolen dagelijks te nuttigen 250 gram groente en 200 gram fruit te laten behalen. Prijs is een prikkel om iets wel of niet te kopen, maar de Rabo-analisten rekenden voor wat het daadwerkelijke effect zal zijn. “Mocht de overheid daadwerkelijk de omzetbelasting op groente en fruit verlagen naar 0%, dan hoeven Nederlandse consumenten gezamenlijk een kleine € 500 miljoen minder uit te geven aan boodschappen”, schetsen Schreijen en Van Rijswick.

15 gram extra groente en fruit per dag

“Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat groente en fruit een gemiddelde prijselasticiteit kennen van zo’n 0,5 tot 0,6. Dat zou inhouden dat ruwweg de helft van die besparing van € 500 miljoen door consumenten zou worden gebruikt om meer groente en fruit te kopen.” Dat komt neer op zo’n 15 gram extra groente en fruit per dag, rekenen zij om. “Om het even plastisch te maken: dat is één extra bloemkoolroosje of drie druiven extra per dag. Daarmee blijven we – zélfs theoretisch – nog ver verwijderd van wat de consumptie volgens de aanbevelingen van het Voedingscentrum zou moeten zijn.”

Losse maatregelen niet de oplossing

Losse maatregelen gericht op één specifieke productcategorie zijn volgens Rabobank niet de oplossing om een gezondere eetcultuur te bewerkstelligen. Verschillende doelgroepen moeten verschillend benaderd worden. Het prijsinstrument (subsidie/accijns) zal slechts één van de maatregelen zijn die in een groter moeten worden ingepast, naast betere voorlichting, nudging (gewenst gedrag stimuleren), formuleringseisen, persoonlijke voedingsadviezen en wellicht het verbod op bepaalde ongezonde producten en – niet te vergeten – commercie.

Grijs gebied

Er is dus meer nodig om Nederland gezonder te laten eten. Bovendien ziet de bank allerlei grote knelpunten in de uitvoering van de voorgestelde btw-verlaging. Want wat telt wel en niet mee? Ervan uitgaande dat de leidraad van het Voedingscentrum wordt gebruikt, is er een grove indeling te maken van welke producten wel voor de btw-vrijstelling in aanmerking komen en welke niet. Maar er gaat hoe dan ook een grijs gebied ontstaan. Zo telt het Voedingscentrum voorgesneden groente en fruit mee in de Schijf van Vijf, maar als er over een verse salade pijnboompitjes zijn gestrooid; wel of geen nultarief? En hoe beoordeel je een Ceasersalade met reepjes gerookte kipfilet en plantaardige vlees- en zuivelvervangers zonder te veel zout?

Supermarkten

En daarnaast zijn er vragen over hoe de branches omgaan met de btw-verlaging. Wat gaat gelden voor bijvoorbeeld de horeca en hoe gaan supermarkten om met het voordeel; gaat een deel van de marge in eigen zak of wordt het helemaal doorberekend in de consumentenprijs?

Ongezonde keuzes gestimuleerd

En dan nog de consument: wat gaat die doen van het geld dat wordt bespaard met goedkopere groente en fruit? Misschien wel chocolade kopen, waardoor dus ongezonde keuzes indirect zelfs kunnen worden gestimuleerd door de groentesubsidie. Veel meer groente- en fruitaankopen verwacht Rabobank er in elk geval niet door. Ook gezien de praktische bezwaren tegen de btw-verlaging zou een integrale aanpak op langere termijn beter kunnen uitpakken voor de groente- en fruitsector.