Maatregelen eerlijke prijs moeten zich bewijzen

De discussie over marges en oneerlijke marktmacht is al oud, maar de sector heeft nog nooit zulke goede wapens gehad om de eerlijke prijs af te dwingen. De Wet oneerlijke handelspraktijken landbouw- en voedselvoorzieningsketen is afgelopen 1 november in werking getreden. Het is nu verboden voor afnemers om te laat te betalen en om bestellingen van bederfelijke producten op het laatst te annuleren. Daarnaast is een geschillencommissie aangewezen, die zaken behandelt tussen voedselproducenten en afnemers. Deze commissie is sinds 1 januari actief.

De monitor wordt steeds aangepast aan de politieke wens, met een nadruk op biologisch

Een melding kost € 250. Een geschil over de prijs zal echter niet snel kans maken in de commissie, blijkt uit info van de ACM. Bij de mogelijke klachten staan vooral zaken als eenzijdige aanpassing van de leveringsvoorwaarden.

Marge-onderzoek

Een ander instrument is mogelijk geschikter om de margeverdeling te bewaken: De margemonitor van Autoriteit Consument en Markt (ACM), getiteld Agri-nutrimonitor. Voor het derde jaar wordt voor een aantal producten de margeverdeling in kaart gebracht door Wageningen University & Research. Dat margeonderzoek wordt echter niet gebruikt om precies de economische positie van telers te bewaken, zo lijkt het.

Om te beginnen zijn er veel wisselingen en mist de focus op vollegrondsgroenten. In 2020 kwam het eerste onderzoek uit naar de margeverdeling bij onder meer witte kool, tomaten en peren. In het tweede jaar werd witte kool ingeruild voor spruiten. Komend jaar is er zelfs geen vollegrondsgroentegewas meer opgenomen in de lijst producten, maar wordt uitgeweken naar champignons.

Bovendien: in het eerste jaar lag de nadruk op het doorberekenen van kostenstijgingen in de keten. Daarna is de nadruk komen te liggen op de drempels die er zijn om te verduurzamen. De monitor wordt steeds aangepast aan de politieke wens, met een nadruk op biologisch.

ACM: kijken naar effect kosten

De onderzoekers zijn juist begonnen aan de nieuwe Agri-nutrimonitor. Zonder vollegrondsgroenten dus. Wel met meer nadruk op het certificaat On the Way to PlanetProof. Wordt in de export een meerprijs gehaald?

Wat de kostprijsstijgingen van dit moment doen met de margeverdeling is dus niet de focus van het onderzoek. De monitor komt uit na de zomer, met data tot 2022. ACM laat weten: “We zijn ons bewust van de prijsstijgingen in energie, arbeid en grondstoffen en de stevige onderhandelingen tussen leveranciers en supermarkten. Wat dit exact betekent voor de Agri-nutrimonitor gaan we met Wageningen Economic Research bespreken. De centrale onderzoeksvragen en de te onderzoeken tijdsperiode zullen in ieder geval niet wijzigen.”

Het is de laatste Agri-nutrimonitor die Wageningen Economic Research uitvoert in het meerjarige project. Of er een vervolg komt, is nog niet zeker. WEcR laat weten dat voor het onderzoek dit jaar echt geluisterd wordt naar signalen over kosten. “Ook dat jij er nu naar vraagt is zo’n signaal”, laat het bureau weten.

Beloning voor verduurzaming

GroentenFruit Huis was betrokken als adviseur bij de richting van het onderzoek dit jaar. De focus op inzicht in beloning voor verduurzaming zoals het PlanetProof-certificaat komt uit de koker van directielid Richard Schouten. Dat er geen vollegrondsgroente in zit, betreurt hij, maar de champignonketen is ook een kwetsbare keten en het budget van Agri-nutrimonitor is nu eenmaal beperkt; “dan moet men keuzes maken.”