Voedingsdeskundige: kaasvervangers niet gezond genoeg

Als plantaardige kaas een serieus groeiende categorie in vlees- en zuiververvangers wordt, met een belangrijke rol in het voedingspatroon, moet het gezonder worden. Dat schetst Maud Theelen, senior advisor Nutrition & Health bij Schuttelaar & Partners, in een artikel naar aanleiding van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel die van 7 tot en met 13 maart wordt gehouden. Zij vindt dat fabrikanten en supermarkten bij de ontwikkeling of herformulering van plantaardige kaasvervangers extra aandacht besteden aan de verrijking van deze producten met eiwitten en de juiste vitaminen en mineralen. Want kaasvervangers blijven flink achter op het gebied van gezondheid.

Vooral plantaardige kaasplakken scoren slecht

Kijkend naar het gehalte verzadigd vet, scoren volgens Theelen vooral de plantaardige kaasplakken slecht. “Alle producten, op een na, bevatten meer verzadigd vet dan de voorgeschreven richtlijnen van het Voedingscentrum.” Vergeleken met jong belegen Goudse 48+ kaas is het gehalte verzadigde vetzuren nagenoeg gelijk. “Daarentegen is de normale Goudse kaas een bron van calcium en vitamine B12, terwijl dit voor de meeste vervangers niet geldt.”

Te weinig eiwit

Hetzelfde probleem geldt voor de hoeveelheid eiwit in de plantaardige kaasvervangers. “Caseïne is normaal gesproken goed voor 80% van de eiwitten in melk. Plantaardige vervangers bevatten dit eiwit niet. Hierdoor is het lastig om voldoende eiwit in de kaasalternatieven te krijgen. Ingrediëntenbedrijven kijken momenteel hoe je caseïne op een andere manier kunt maken.” Theelen vindt het jammer dat aan plantaardige kaasvervangers niet dezelfde gezondheidseffecten als aan zuivel kunnen worden toegekend, omdat vervangende gunstige nutriënten vaak niet zijn toegevoegd. De Consumentenbond ziet dat ook; plantaardige kaasvervangers kunnen een rol spelen bij de overgang naar een meer plantaardig dieet, maar de bond raadt af om kaas te vervangen door plantaardige plakken kaas, vanwege de ongezonde samenstelling: veel verzadigd vet, zout, en weinig eiwit.

Kaas is belangrijk voedingsmiddel

Kaas is een van de meest gegeten dierlijke producten, blijkt uit Europees onderzoek. Consumenten hebben een grote behoeft aan kaasvervangers, bleek daaruit eveneens. De opmars van plantaardige voedingspatronen is ook opgemerkt door de World Health Organization (WHO), die in 2021 een factsheet maakte over het effect van een plantaardig dieet op de gezondheid en het milieu. De WHO geeft aan dat het eten van veel plantaardige producten gezondheidsvoordelen heeft, maar ook dat niet alle plantaardige diëten per definitie gezond zijn. Sommige plantaardige producten zijn sterk bewerkt en bevatten ingrediënten als zetmeel, suikers en vet. De WHO raadt daarom aan om te kiezen voor minimaal bewerkte producten.

Criteria Voedingscentrum

Het Voedingscentrum stelde criteria op voor plantaardige kaasvervangers. In januari 2022 noteerde Schuttelaar & Partners de voedingswaarden van plantaardige kaasvervangers via de websites van de grootste supermarktketens en legde die naast de criteria van het Voedingscentrum. Van de 19 verschillende plantaardige kaasplakken voldeed slechts één product aan de richtlijnen voor verzadigd vet. Geen enkel product voldeed aan het substitutiecriterium van eiwit. Alleen aan de producten van Daiya is calcium toegevoegd en alleen aan de producten van Nurishh en Violife is vitamine B12 toegevoegd.

Zuivelspreads voldoen ook niet

Van 15 verschillende plantaardige variaties van zuivelspreads meegenomen, voldeed geen enkel product aan het substitutiecriterium voor eiwit van het Voedingscentrum. Dat betekent dat geen enkel product rijk is aan eiwit. Daarnaast is aan slechts één spread vitamine B12 en calcium toegevoegd. “Aangezien er op de andere etiketten niets te vinden is over vitamine B12 en calcium, kunnen we ervan uit gaan dat dit niet is toegevoegd en deze criteria vaak niet worden gehaald.”