Politiek moet sturing geven aan circulaire economie

De economie moet circulair worden opgezet, waarbij alleen hernieuwbare grondstoffen worden gebruikt. Daar bestaat grote overeenstemming over. Hoe je zoiets voor elkaar krijgt, dat is de grote vraag. Die vraag is nog lang niet afdoende beantwoord, bleek maandag op het duurzaamheidscongres Circular@WUR van Wageningen UR.

Dilemma

Rector-magnificus Arthur Mol schetst het dilemma. “Voor 1700 hadden we een volledig circulaire economie. Na 1800 is in 200 jaar een lineaire economie ontstaan, waarbij grondstoffen worden gewonnen, verwerkt en het eindproduct wordt weggegooid. We hebben geen 200 jaar meer om over te schakelen naar een circulaire economie.”

‘Omschakelen soms tegenstrijdig’

Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieu Agentschap (EMA), stelt dat het streven naar een circulaire economie soms tegenstrijdigheden oproept. “We willen omschakelen van plastic naar bioplastics, omdat dat enorm bespaart op de CO₂-uitstoot. Maar voor bioplastic heb je natuurlijke grondstoffen nodig, die ergens geteeld moeten worden. Dat legt een extra druk op landbouwgrond en dat kan ten koste gaan van de biodiversiteit.”

Meer kunstmest nodig

Fabrizio Adani, professor aan de Universiteit van Milaan, noemt een probleem in het circulair maken van het voedselsysteem. “Er zijn vier vaten aardolie nodig om 1 ton ureum te maken, een stikstofmeststof. We willen uiteindelijk geen fossiele brandstoffen meer gebruiken. Maar de wereldbevolking groeit voortdurend. Om die te voeden, heb je juist meer kunstmest nodig. Dat kunnen we ondervangen door mineralen te winnen uit biologische reststromen.”

Lees ook: Bruyninckx: verlies biodiversiteit kost wereld 10% aan productiviteit

Green Deal

De Europese Commissie heeft in de Green Deal doelen benoemd voor duurzaamheid. Bruyninckx stelt dat in het realiseren van die doelen veel nadruk ligt op het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. “Soms moet je gewoon stoppen met bepaalde activiteiten die niet duurzaam zijn. Dan denk ik vooral aan de sectoren die elektronica, textiel, meubelen en plastic produceren. Dat levert echter conflicten op, want mensen willen hun investeringen en hun banen behouden.” Frank Boons, professor aan de Universiteit van Maastricht, onderschrijft de stelling van Bruyninckx. “We moeten onwenselijke technieken en productiemethoden verminderen. Dat dat kan, is gebleken bij de mijnsluitingen in Nederland. De mijnen zijn vervangen door nieuwe economische activiteiten.”

Pleidooi voor jaarlijkse doelen

Boons stelt dat meer informatie nodig is over hoe een circulaire economie is in te richten. “Verwerking van grondstoffen die veel CO₂-uitstoot veroorzaken, moet je versneld uitfaseren en de overheid mag de doelen wel wat aanscherpen. Nu gaat het vaak over doelen die in de toekomst liggen, zoals de CO₂-uitstoot terugdringen in 2030 of zelfs in 2050. Ik pleit voor jaarlijkse doelen die gehaald moeten worden.” Daarnaast moeten consumenten overgehaald worden steeds meer te kiezen voor circulaire producten. Boons: “We kunnen niet alleen vertrouwen op de marktwerking. De politiek moet een leidende rol spelen en aansturen op een circulaire economie.”