Kartonnen verpakking: lastig te recyclen maar lage CO2-uitstoot

Kartonnen verpakkingen voor zuivel en sap zijn door aanhangend vocht en vuil lastig te recyclen. Toch zijn alternatieven, zoals glas en PET, niet zaligmakend. Het gebruik van glas zorgt voor een verhoogde uitstoot van broeikasgassen, terwijl producenten de heffing van statiegeld als belemmering zien voor het gebruik van PET-flessen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR), dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Vocht en vuil in verpakkingen

De grote voordelen van drankenkartons zijn het lichte gewicht en het feit dat de recycling van drankenkartons pulp oplevert, waaruit nieuwe kartonnen dozen en kokers worden vervaardigd. Een nadeel is dat er relatief veel vocht en vuil achterblijven in de verpakkingen. Deze resten drogen in en zijn daarna lastig af te spoelen, aldus de onderzoekers.

In andere Europese landen speelt dit probleem veel minder. Dit komt doordat bepaalde producten, zoals vla, niet worden verkocht in karton. Of doordat zuivel in plastic of glazen pot-verpakkingen wordt aangeboden. Glazen potten zijn beter te ledigen, maar ook in deze verpakkingsvorm blijven restanten achter. Bovendien zijn ze aanzienlijk zwaarder dan drankenkartons. Daardoor veroorzaken ze meer uitstoot van broeikasgassen.

Een aantal producenten biedt smoothies en sappen in PET-flessen aan. Het voordeel hiervan is dat ze in hoge mate worden ingezameld en gerecycled. Daar staat tegenover dat sommige producenten de heffing van statiegeld als nadeel zien.

Recyclebaarheid

Bij de keuze voor het verpakkingsmateriaal spelen volgens het onderzoek veel aspecten een rol, zoals de uitstraling op het winkelschap, de kosten en de beschikbare machines. Inmiddels wordt ook de recyclebaarheid steeds belangrijker. Deze is bij drankenkartons met 31% aan de lage kant. De WUR-onderzoekers noemen een aantal oorzaken hiervan. Niet al het geproduceerde sorteerproduct wordt geleverd aan recyclingbedrijven. Daarnaast ontbreekt een optimale sortering en ook worden bijproducten van drankenkartons nauwelijks verwerkt.

Het recyclingpercentage voor drankenkartons kan worden verhoogd door meer verpakkingen ook daadwerkelijk aan te leveren voor recycling. Verder is het belangrijk de sorteerefficiëntie van drankenkartons te verhogen. Deze lag in 2020 onder de 65% en dat is relatief laag, vinden de onderzoekers. Modernere sorteerinstallaties kunnen dit verbeteren.

PolyAl

Tot slot spelen nieuwe technieken een rol. Zo is er vorig jaar nabij Keulen een gespecialiseerd recyclingbedrijf geopend dat naast pulp voor een extra eindproduct zorgt: PolyAl. Hierbij worden de beschermende plastic en aluminiumlaagjes, de plastic doppen en de nekstukken van drankenkartons, verwerkt tot mengpolyolefine, aluminium en pulprest. Dat kan opnieuw in drankenkartons worden verwerkt.

Tot nu toe wordt PolyAl voornamelijk gebruikt als brandstof in cementovens. Dat wordt gezien als een nuttige toepassing, maar is geen recycling. Met deze verbeteringen kan in het meest gunstige scenario het recyclingpercentage van drankenkartons in de toekomst worden verhoogd van nu 31% naar ongeveer 51%, concluderen de onderzoekers.