Er is genoeg plant-eiwit om wereld te voeden

Op basis van data van wereldvoedselorganisatie FAO hebben mijn collega’s en ik op Wageningen UR een eiwit-atlas samengesteld, met daarin tot in detail gegevens over de jaarlijkse productie en consumptie van eiwitten in elk land in de wereld. De totale eiwitproductie in het meest recente jaar waarover gegevens beschikbaar zijn, 2018, was 630 miljoen ton. Daarvan was 520 miljoen ton van plantaardige herkomst.

Eiwitconsumptie

Deze getallen zeggen weinig totdat we ze vergelijken met de wereldwijde behoefte aan eiwitten. Aanbeveling van wereldgezondheidsorganisatie WHO is een dagelijkse inname van 50 tot 60 gram eiwit per persoon per dag. We kunnen in grote lijn dus becijferen dat de bijna 8 miljard mensen op aarde 172 miljoen ton eiwit per jaar nodig hebben om gezond te blijven. Volgens het RIVM is de eiwitconsumptie in Nederland 79 gram per persoon per jaar. Als alle wereldbewoners net zo veel zouden eten, zou de totale behoefte nog niet groter zijn dan 227 miljoen ton eiwit per jaar.

9 essentiële aminozuren

Maar zijn plantaardige eiwitten wel net zo voedzaam? Daarbij moeten we twee factoren in ogenschouw nemen. Ten eerste: mensen hebben niet zozeer eiwitten nodig, maar aminozuren. Het gaat in het bijzonder om de 9 zogeheten essentiële aminozuren die ons lichaam zelf niet kan maken. De meeste (maar niet alle) dierlijke eiwitten bevatten deze essentiële aminozuren in een juiste verhouding. Veel (maar niet alle) plantaardige eiwitten hebben lage gehaltes van een of meer aminozuren, en tegelijk overmaat aan andere aminozuren. Erwten-eiwit heeft een laag gehalte methionine maar bevat veel lysine. Haver is rijk aan methionine maar arm aan lysine. Door gevarieerd te eten is het vrij eenvoudig om de aminozuren in de juiste verhouding binnen te krijgen en daarom is de aminozuur-voorziening meestal geen probleem.

Bio-beschikbaarheid

De tweede factor van belang is de bio-beschikbaarheid. Hoe goed is het lichaam in staat om de eiwitten te verteren, en om de aminozuren op te nemen? Plantaardige eiwitten scoren hier vaak wat minder goed dan dierlijke eiwitten, deels omdat planten meer vezels en andere onderdelen (zoals antioxidanten) bevatten, die ze moeilijker verteerbaar maken. Tegelijk hebben die soms ook andere, positieve effecten voor de gezondheid. Onze deskundigen bevelen mensen die al hun eiwit uit plantaardige bron willen halen aan om 20-30% extra eiwit in te nemen, om er zeker van te zijn dat ze genoeg binnen krijgen. De bovengenoemde Nederlandse gemiddelde consumptie van 79 gram eiwit per person per dag zit al ruwweg 30% boven de WHO-norm, dus gemiddeld genomen ligt hier geen reden om de eiwitinname te vergroten.

Herbebossing en biodiversiteit

Van de jaarlijkse productie van 520 miljoen ton plantaardig eiwit wordt, zo schatten wij, zo’n 40% gebruikt in veevoer. Omdat dieren altijd meer eiwit nodig hebben in hun voer dan ze zelf weer kunnen produceren, zit er een ingebakken inefficiëntie in het verbouwen van plantaardige gewassen als voergewas. De teelt van voedergewassen op landbouwgrond past niet in een duurzaam voedselsysteem. Dit wil niet zeggen dat we dieren helemaal uit het voedselsysteem moeten halen. Het huidige systeem vraagt gemiddeld 0,17 hectare landbouwgrond per persoon voor een voldoende voedselproductie. Voor een volledig veganistisch dieet is 0,12 hectare landbouwgrond per persoon nodig. Dat is ongeveer 30% minder. Als dieren wel onderdeel uitmaken van het voedselsysteem, maar gevoerd zouden worden met uitsluitend gras en reststromen – we noemen dat een circulair dieet – dan kost dat volgens onze modellen zo’n 0,10 hectare landbouwgrond per persoon (naast het grasland natuurlijk). Een veganistisch of circulair dieet maakt dus ruimte vrij voor herbebossing en biodiversiteit.

Verspilde of verloren eiwitten

Van het eiwit bestemd voor voedsel, ruwweg 420 miljoen ton, gaat volgens onze schatting 30% verloren. Vermijding van dat verlies zou een aanzienlijke vermindering van de productie mogelijk maken en ook dat zou ons de ruimte geven om niet alleen de ontbossing te stoppen, maar ook een begin te maken met herbebossing van ontgonnen land. Een deel van de verspilde of verloren eiwitten is terug te winnen. Denk aan de eiwitten in het schroot dat overblijft na persing van zonnebloemen of koolzaad. Volgens onze cijfers gaat het in deze categorie alleen al om jaarlijks 26 miljoen ton eiwit. Samen met innovatieve bedrijven werken we bij de WUR aan het opwaarderen van deze en andere reststroom-eiwitten tot plantaardige voeding met toegevoegde waarde.