Franse wet stopt berg verpakkingsafval nog niet

De CLCV (stichting Consommation, logement et cadre de vie) deed onderzoek naar de verpakkingen van meer dan 250 voedingsproducten. Of beter, een onderzoek naar de overkill van verpakkingen: veel producten hebben een verpakking die geen enkel nut lijkt te hebben. “Die verpakkingen dienen vaak alleen om het product visueel mooier te maken of om een marketingboodschap over te dragen. Ze hebben geen enkele essentiële functie want er bestaan precies dezelfde producten zonder al dat overbodige plastic of karton.”

Mager resultaat na twee jaar nieuwe wet

Frankrijk voerde in 2020 een wet in om de circulaire economie te stimuleren, de Loi anti-gaspillage pour une économie circulaire. Die heeft als doel de bergen verpakkingsafval, vooral plastic, terug te dringen. Het tweejarige bestaan van die wet was voor de CLCV een mooie aanleiding om te kijken wat het resultaat is van die nieuwe wetgeving. De bond onderzocht dit voorjaar 252 verpakte levensmiddelen in de negen grootste Franse supermarktketens. De resultaten vallen vies tegen volgens CLCV, ook voor producten die als duurzaam of biologisch worden gepresenteerd. Veel verpakkingen zijn overbodig en vaak kan plastic vervangen worden door minder schadelijke alternatieven.

Meer lucht dan product

Zo bevat een plastic verpakking amandelen of noten meer dan de helft lucht. Een als ‘eiwitmelange’ aangeduid pak Veggies met droge rijst en granen is voor maar 65% gevuld. Duurzame visballetjes ‘met bio ingrediënten’ zitten in een plastic zak die voor 45% leeg is. Bij bio-mini crackers is dat 35%, bij gerookte zalm 45% en bij sommige soorten granola zelfs 55%. Bij kipfalafel – die volgens het etiket goed is voor vegetariërs – komt het ‘luchtgehalte’ op 35%. Bovendien worden in het vleesvak spekblokjes of chipolatas verkocht waarvan de verpakking voor de helft uit lucht bestaat.

Theemerk Lipton spant de kroon

Een ander kritiekpunt zijn de vele kartonnen, papieren of zelfs plastic omhulsels of vliesjes die, zo stelt CLCV, geen enkel praktisch doel dienen. De bond noemt als voorbeelden de papieren omhulsels om doosjes thee, chocola of groente, kartonnen banden om meerdere potjes yoghurt, appelmoes, erwten of blikjes mais te verkopen, of een doos om al in plastic verpakte diepvriespizza’s of gerookte zalm. Wat thee betreft krijgt het merk Lipton van Unilever speciale aandacht omdat dat bij het ene pakje nadrukkelijk vermeldt dat het plastic omhulsel is verwijderd voor een recyclebaar alternatief, terwijl de doosjes van andere theesoorten nog altijd in plastic zijn gehuld.

Veel te veel verpakte groenten

De Franse consumentenorganisatie ziet ook veel problemen op de groente- en fruitafdeling. Daar is het sinds 1 januari dit jaar verboden om producten tot 1,5 kilo in een verpakking te verkopen, tenzij dat absoluut noodzakelijk is voor het behoud ervan. “Desalniettemin vonden we in april nog erg veel verpakte groente en fruit in de winkels. Zoals paprika’s, worteltjes, Chinese kool, grapefruit, zoete aardappelen en courgettes. Andere producten waarvoor nog wel een uitzondering op de wet geldt, kunnen best los verkocht worden. Denk aan champignons, witlof of broccoli.”

Positief: meer onverpakte producten verkocht

Er zijn ook positieve ontwikkelingen. CLCV geeft zelf bij de meeste producten voorbeelden van winkels die het wel goed doen, door bijvoorbeeld het bandje weg te laten of producten in ‘vrac’ ofwel los te verkopen, een trend die in Frankrijk vooral de laatste tijd snel opgang doet. Voorbeelden zijn Pink Lady-appels en blikjes Coca Cola. Die producten werden voorheen in plastic verpakt maar nu, ook in Nederland, met een kartonnen band of houder. Verder meldt de organisatie dat Frankrijk blik en glas voor 100 en respectievelijk 88% recyclet. Voor plastic ligt dat een stuk lager omdat dat technisch voor veel soorten nog niet mogelijk is, maar ook omdat de consument het nog steeds in de verkeerde bak of gewoon weggooit. CLCV vraagt de overheden om de inzameling verder te verbeteren om zwerfafval te kunnen inzamelen en pedagogische activiteiten te ontplooien om de consument beter voor te lichten. “Gezien onze bevindingen kan de consument zelf ook beter gaan handelen door de voorkeur te geven aan producten met weinig verpakkingsmateriaal, vaker te kiezen voor voeding die los wordt verkocht of voor verpakkingen die recyclebaar zijn”, adviseert CLCV.