Zo komt de suikerfabriek van de Belgische coöperatie CoBT er uit te zien als de plannen zijn gerealiseerd. De fabriek is ontworpen door ingenieursbureau De Smet Engineers & Contractors. Als de plannen doorgaan wordt daar per dag 14.000 ton bieten verwerkt gedurende 115 dagen. - Foto: De Smet
In dit artikel
De Belgische bietentelerscoöperatie CoBT werkt hard aan de nieuwe suikerfabriek. Er zijn al heel wat hobbels genomen. Maar de financiering is nog niet rond.
Een groep Belgische bietentelers heeft een huzarenstukje volbracht. Ze hebben voldoende geld en bieten bij elkaar gebracht om te kunnen gaan onderhandelen met de banken over een nieuwe suikerfabriek in Feluy in de gemeente Seneffe in Wallonië.
Sceptische reacties
Vier akkerbouwers in België (Jacques de Montpellier, David Jonckheere, Michel Pecquereau en Jean-Joseph Rigo) bedachten eind 2016 een plan voor een nieuwe suikerfabriek. Ze vonden de bietenprijzen te laag die de suikerproducenten in België betaalden. De reacties in de Europese suikersector waren sceptisch. Er was al bijna 30 jaar geen nieuwe suikerfabriek gebouwd in de EU. Bovendien zou een nieuwe fabriek moeilijk rendabel zijn te maken. Het vergt een behoorlijke investering, terwijl de fabriek maar een deel van het jaar draait als de bieten worden verwerkt. En een nieuwe suikerproducent, daar zat toch niemand op te wachten. De Europese Unie produceerde al genoeg suiker, waren de sceptische reacties.
Vergunningen definitief
Maar de realisatie van de nieuwe suikerfabriek komt steeds dichterbij. De initiatiefnemers moesten wel heel wat hobbels nemen. Allereerst is een coöperatie opgericht. De Coopérative des Betteraviers Transformateurs (CoBT) zag in maart 2018 het levenslicht. Vervolgens moesten de vergunningen worden geregeld om de fabriek te kunnen bouwen. In juni 2019 waren de vergunningen definitief; die kunnen niet meer worden aangevochten.
Aanvoer van voldoende bieten
Nog een uitdaging voor de CoBT was om zich te verzekeren van de aanvoer van voldoende bieten. De fabriek draait pas echt rendabel als per campagne 1,6 miljoen ton bieten worden verwerkt. De bietencampagne duurt dan 115 dagen, waarbij per dag 14.000 ton bieten worden verwerkt. De bietenaanvoer is nu ook gelukt. De CoBT heeft zich verzekerd van de aanvoer van 1,625 miljoen ton bieten per jaar. De bieten worden geleverd door zo’n 1.400 telers, die de levering hebben vastgelegd voor een periode van ten minste tien jaar.
Financiering
De volgende hindernis is de financiering. De CoBT moet voldoende eigen vermogen hebben om geld te kunnen lenen. Daarvoor heeft de CoBT een systeem opgezet van A-, B-, C-, S- en F-aandelen. Met één A-aandeel (€ 2.000) wordt een bietenteler lid van de coöperatie. Voor ieder B- en C-aandeel (€ 3.000 per stuk) moet de teler tien jaar lang 100 ton bieten per jaar leveren, met een minimum van drie aandelen per teler. Het verschil tussen de B- en C-aandelen is dat het coöperatielid het geld voor de B-aandelen direct moet betalen. De investering in de C-aandelen betaalt het lid geleidelijk aan de CoBT via een korting op de bietenprijs. S-aandelen (€ 3.000 per stuk) zijn voor sympathisanten, zoals loonwerkers en familieleden. Ook bietentelers kunnen S-aandelen kopen. De F-aandelen zijn voor investeerders. De CoBT zorgt er wel voor dat de bietentelers een meerderheidsbelang houden in de coöperatie.
1.400 telers en 200 sympathisanten
Er hebben zich tot nu toe 1.400 telers en 200 sympathisanten aangesloten bij de coöperatie. Deze A-, B-, C-, en S-aandelen brengen samen € 58 miljoen in de coöperatie. Publieke en private investeerders (F-aandelen) hebben nog eens € 64 miljoen toegezegd. Daarnaast ontvangt de CoBT € 12 miljoen aan subsidie. Dat is totaal een eigen vermogen van € 134 miljoen. Dat is 40% van het kapitaal dat nodig is om de fabriek te bouwen.
Onderhandelen met banken
Het eigen vermogen is nu groot genoeg om te kunnen gaan onderhandelen met de banken voor een financiering van ongeveer € 200 miljoen. Dat zullen geen eenvoudige onderhandelingen worden. De banken zullen veel waarborgen vragen, omdat er geen vergelijking is. Het is al bijna 30 jaar geleden dat een nieuwe bietenfabriek is gestart in de EU. En de CoBT is een nieuw bedrijf en kan geen financiële resultaten uit het verleden laten zien.
Nieuwste technieken
Een sterk punt van de CoBT in de onderhandelingen met de banken is dat de fabriek gebruik gaat maken van de nieuwste technieken. Dat drukt niet alleen de kostprijs. Het is ook een pluspunt bij de verkoop van de suiker, stelt projectleider Jean Francois Gosse. “Grote suikerafnemers hebben interesse in onze suiker. We verbruiken ruim 35% minder energie per kilo suiker dan de meest efficiënte fabriek in Europa, omdat we de nieuwste technieken kunnen toepassen. Ongeveer 10% van onze energiebehoefte wekken we zelf op door het vergisten van onze restproducten. Het lage energieverbruik betekent een lagere CO2-voetafdruk voor de suikerafnemers. Zij waarderen onze werkwijze. Als de externe financiering rond is, wordt het definitieve contract voorgelegd aan de aandeelhouders om te ondertekenen.”
€ 37 per ton bieten
De CoBT verwacht € 37 per ton bieten te kunnen betalen bij een Europese suikerprijs van € 376 per ton. Dat was de gemiddelde verkoopprijs in de EU in maart 2018, toen de CoBT werd opgericht. De gemiddelde verkoopprijs is sindsdien gedaald, maar de laatste maanden van 2019 weer gestegen naar meer dan € 330.
30% van de Belgische bieten
België produceerde de laatste drie jaar gemiddeld 5,3 miljoen ton bieten. Als het de CoBT lukt de bietenfabriek te starten, dan heeft de coöperatie 30% van de Belgische bieten nodig. De ruimte in de bouwplannen om de bietenteelt uit te breiden hebben de Belgische akkerbouwers niet veel meer, omdat het aardappelareaal enorm is gegroeid.
Drie suikerfabrieken
De plannen van de CoBT worden dan ook met argusogen gevolgd door de andere suikerproducenten. België telt drie suikerfabrieken. Daarvan zijn er twee (Tiense Suikerraffinaderij en La Raffinerie Tirlemontoise) eigendom van de Duitse suikerproducent Südzucker. De andere (Iscal Sucre) is eigendom van de familie Lippens. Er is geen coöperatie met oog voor het boerenbelang. Dat werd eind 2018 al vastgesteld in een studie over de suikersector in België door de Universiteit Hasselt. Om te voorkomen dat de bietenaanvoer stokt, heeft Tiense Suiker al beloofd om voor oogst 2020 ten minste € 25 per ton bieten te betalen. Tiense Suiker wil de boeren ook meer inspraak geven in moederbedrijf Südzucker.
Grote uitdaging
Of Südzucker en Iscal zich terecht zorgen maken, wijst de toekomst uit. Zelfs als de CoBT de financiering door de banken rond krijgt, wacht nog een grote uitdaging. Het nieuwe suikerbedrijf moet zich invechten in een markt die al bijna twee jaar wordt geteisterd door lage suikerprijzen. Wat moet je doen om afnemers aan je te binden? Nog minder geld vragen voor de suiker? De CoBT hoopt uiteraard dat de suikermarkt is aangetrokken als over een paar jaar de eerste bieten door de fabriek gaan. Dat maakt het eenvoudiger een plekje te veroveren op de afzetmarkt. Daarnaast stellen de initiatiefnemers dat ze de meest duurzame suiker van de wereld gaan produceren. Dat klinkt leuk, maar het is de vraag in hoeverre dit een verkoopargument is bij een bulkproduct als suiker.
