Lohman (Food Hub): ‘Verantwoordelijkheid voedselketen ligt te veel bij boer’

Joris Lohman, medeoprichter van Food Hub, was aanvankelijk niet bijzonder geïnteresseerd in voeding en het voedselsysteem. Dat veranderde tijdens zijn studie politicologie. “Ik leerde van alles over zaken als klimaatverandering en biodiversiteit. Mijn scriptie ging over het Europese landbouwbeleid. Ik werd echt gegrepen door het voedingsvraagstuk.” [caption id="attachment_68886" align="alignleft" width="200"] Joris Lohman, medeoprichter van Food Hub, vindt dat er teveel verantwoordelijkheid bij de boer wordt gelegd. - Foto: Tess Janssen[/caption] Zodoende vormde hij samen met andere jonge mensen met een bovengemiddelde belangstelling voor voeding een groep. “We voerden projecten uit in samenwerking met het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en hebben toen wel honderd boerenbedrijven bezocht”, vertelt hij. “Ik vond het heel schrijnend dat de boeren voor zoveel uitdagingen staan, terwijl in de rest van de keten veel onwetendheid is. Ook was ik betrokken bij het oprichten van de SFYN Academie. Dat was zo’n groot succes dat we steeds meer leden kregen en ook bedrijven steeds meer interesse toonden. Uit deze academie is in 2016 Food Hub ontstaan, waarvan ik samen met Joszi Smeets en Jeroen van IJzerloo de directie vorm.”

Van boer tot bord

Via Food Hub willen de initiatiefnemers opleidingen en trainingen bieden, bestemd voor de hele voedselketen. “Echt van boer tot bord. Voor agrariërs hebben we bijvoorbeeld cursussen ontwikkeld op het gebied van nieuwe verdienmodellen, korte ketens en toekomstbestendigheid onder de noemer de Nieuwe Boerenfamilie. We bieden ook trainingen voor de horeca aan, waarbij we chefs laten zien hoe de keten in elkaar steekt en leren hoe ze duurzame gerechten kunnen maken.”

Duurzaamheid is misschien hot en trendy, maar een praktische invulling ontbreekt

Tevens is er een samenwerking met grote bedrijven zoals Unilever en Rabobank, die duurzaamheid tastbaar willen maken in hun bedrijfsvoering en marketing. Op dat gebied is er volgens Lohman nog veel verbetering mogelijk. “Duurzaamheid is misschien hot en trendy, maar een praktische invulling ontbreekt. Er is helaas nog geen echte definitie van dit begrip en dat maakt het voor veel bedrijven lastig.”

Verschillende inzichten

De problematiek heeft een brede historie, weet hij. “We hebben twintig jaar lang na kunnen denken over hoe we moeten omgaan met grondstoffen en welvaart op de lange termijn. Inmiddels merken we dat we op meerdere vlakken tegen de grenzen van het voedselsysteem aanlopen. Na alle discussies is het hoog tijd om de problemen nu op te lossen. We verkeren in een chaotische periode, waarin verschillende inzichten domineren. Om de duurzaamheid te verbeteren, kun je kijken naar een reductie van bepaalde elementen, zoals CO₂-uitstoot en bestrijdingsmiddelen, maar je kunt ook redeneren vanuit innovatie en techniek.” Vaak gaat het om lastige beslissingen. “Je kunt kiezen voor biologische teelt, maar dat kost meer grond. Daardoor kan de impact kleiner zijn dan verwacht, of zelfs negatief uitvallen. Pas als er een duidelijke definitie van duurzaamheid is, weten we waar we naar toe moeten en kunnen we bepalen hoe we daar moeten komen.”

Oplossingen in de keten

Hij is ervan overtuigt dat de klimaat- en CO₂-problematiek alleen in de keten op te lossen zijn. “Iedereen worstelt met het probleem, van boer tot multinational. Toch wordt vooral naar de agrarische sector gekeken. Dat is in onze ogen niet terecht. Neem het stikstofdossier, het is absurd hoeveel verantwoordelijkheid er bij de boer wordt gelegd. We realiseren ons te weinig dat boeren onderdeel zijn van een veel groter geheel en dat hun verantwoordelijkheid eindigt op het erf. De keten bestaat uit zoveel andere schakels. Iedereen is verantwoordelijk, inclusief de burger.”

Bewustwording

Food Hub wil dit probleem tweeledig aanpakken. “We willen aan de ene kant zoveel mogelijk het debat aangaan en aan de andere kant ondernemers trainen om de bewustwording te vergroten. Onlangs heb ik met Hidde Boersma van Sugar Rush Film de film The Future of Food gemaakt over het gepolariseerde voedseldebat en hebben we een nieuw platform gelanceerd: thefoodfight.nl. Hiermee proberen we de publieke discussie op gang te brengen en dat willen we op nog veel meer manieren doen.”

Bezoek aan een boer is voor de meeste mensen die bij voedselbedrijven werken echt een eyeopener

Ook bedrijven kunnen een bijdrage leveren. “Bedrijven kunnen boeren helpen nieuwe producten te ontwikkelen om uit de keten te breken. Mijn droom is om 1 miljoen mensen, die actief zijn in het voedselsysteem, te bereiken en bewustwording te creëren, zodat ze in hun werk echt iets kunnen bereiken. We hebben hiervoor allerlei programma’s ontwikkeld. Deze willen we opschalen. Ook willen we het aantal online opleidingen en trainingen uitbreiden. Inmiddels hebben we enkele duizenden ondernemers opgeleid, maar we willen er nog zoveel meer helpen.”

Op bezoek bij de boer

Food Hub kan zowel langere trajecten van een half jaar als korte trajecten verzorgen. “Hoewel het altijd om maatwerk gaat, hebben we wel standaard een paar vaste thema ’s, zoals nadenken over jouw rol binnen het voedselsysteem.” Ook het bezoek aan een boer is een vast programmaonderdeel. “Dat is voor de meeste mensen die bij voedselbedrijven werken echt een eyeopener. Vaak wordt niet stilgestaan bij de rol en de positie van de boer. Dat inzicht bieden, is een van onze missies. Mensen denken vaak iets te weten voedselproductie en bio-industrie, maar als ze dan op bezoek gaan bij een boer en horen hoeveel hij eigenlijk doet op het gebied van biodiversiteit en natuurbeheer dan zijn ze ontzettend verbaasd. Iedere beslissing die die boer neemt, heeft direct gevolgen voor zijn bedrijfsvoering. Door dit soort inzichten verandert je hele wereldbeeld. Dat heb ik zelf tijdens mijn studie ook ervaren.” Hij vindt het jammer dat de duurzaamheidsrapportages van bedrijven te ver weg staan van de praktijk op het boerenerf. “Onze visie is dat je perspectief nooit uit een rapport haalt. Wij willen bedrijven stimuleren om een ketenvisie te ontwikkelen. Daarbij hebben we de boeren keihard nodig. Zij kunnen hun verhaal vertellen en de realiteit beter uitleggen. Eigenlijk zouden alle CEO’s van voedingsbedrijven verplicht een dagje mee moeten lopen met een boer.”

Toekomst

Ondanks alle problematiek merkt Lohman dat er een verandering gaande is. “Verandering is een langdurig proces, maar de afgelopen jaren is veel veranderd. Een jaar of tien geleden werd door bedrijven op het gebied van duurzaamheid vooral aan greenwashing gedaan. Dat is nu heel anders. Bovendien denkt de consument steeds bewuster na over de herkomst van zijn voeding en over gezonde voeding. Momenteel zitten we in een versnelling van de ontwikkelingen en ik verwacht dat op korte termijn fundamentele veranderingen plaats gaan vinden. De urgentie wordt nu gevoeld.” Dat geldt ook voor de boeren. “Momenteel wordt in de agrarische sector veel gechagrijnd en dat is grotendeels terecht. Gelukkig is er ook veel innovatiekracht en energie. Met name bij de jonge boeren. Zij willen met een positief gevoel nadenken over de toekomst. Wij proberen hen daarbij te helpen door hen te verbinden en met kennis te ondersteunen. Als we hier met elkaar doorheen komen, dan zal een nieuwe, toekomstbestendige modus ontstaan. Daar geloof ik heilig in.”