Nederlandse voedselzekerheid is geborgd door buitenland

Misschien was landbouwminister Piet Adema afgelopen week nog onder de indruk van de woorden van Europees Landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski. De Poolse commissaris had tijdens de vergadering van landbouwministers in Brussel de Nederlandse landbouw ‘zeer productief’ genoemd en daarbij zijn dankbaarheid uitgesproken aan de Nederlandse boeren voor hun bijdrage aan de voedselzekerheid. Adema kwam naar de Tweede Kamer voor een aantal korte debatjes over een reeks van onderwerpen. Caroline van der Plas (BBB) stelde daar onder andere dat ‘we ten opzichte van onze totale behoefte nu al te weinig voedsel produceren voor de inwoners van Nederland, als we niet zouden importeren’.

Als je kijkt naar wat de Nederlandse landbouw verdient aan de export, ligt het iets anders

De landbouwminister vond dat Van der Plas daar een plank mis sloeg. Volgens hem was het ‘natuurlijk niet waar dat we nu al te weinig voedsel produceren voor de inwoners van Nederland, want de landbouw is voor 80% voor de export’. Hoe zit het eigenlijk met die cijfers? Als je kijkt naar de landbouw-exportcijfers over 2021, dan blijkt dat de export vanuit Nederland – uitgedrukt in euro’s – voor iets minder dan drie kwart van Nederlandse makelij is. De rest komt uit het buitenland en wordt vervolgens weer uitgevoerd. Als je kijkt naar wat de Nederlandse landbouw verdient aan de export, ligt het iets anders. Ongeveer 60% van de verdiensten dankt de land- en tuinbouw aan de export, en de rest komt uit afzet in eigen land. Die cijfers hebben overigens niet alleen betrekking op eetbare producten. In de cijfers zijn ook niet eetbare sierteeltproducten meegeteld, die een fikse bijdrage leveren aan de Nederlandse handelsbalans (meer dan € 9 miljard van het totale landbouw-handelsoverschot van € 32 miljard).

Levendige handel in rauwe melk

Het is nog best ingewikkeld om de cijfers precies te duiden. Zo is er een levendige handel in rauwe melk, van hier naar het buitenland en van het buitenland naar hier. Van die buitenlandse melk wordt in Nederland bijvoorbeeld kaas gemaakt voor de export. Is een in Nederland geproduceerde Goudse kaas, waarin buitenlandse melk wordt verwerkt, nog een volledig Nederlands product? Volgens de statistieken wel.

We hebben het buitenland nodig om aan onze huidige voedselbehoefte te voorzien

De landbouwproductie in Nederland stijgt, niet alleen per hectare. Ook in absolute zin neemt de productie al decennia toe, blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Voor de Nederlandse binnenlandse voedselconsumptie is volgens het Compendium voor de Leefomgeving 0,2 hectare per hoofd van de bevolking nodig, terwijl we in Nederland ongeveer 0,1 hectare landbouwgrond per inwoner hebben. Dus: we hebben het buitenland nodig om aan onze huidige voedselbehoefte te voorzien. Het is niet dat Nederland zorgt voor de voedselzekerheid van de rest van de wereld, maar de rest van de wereld zorgt voor de voedselzekerheid van Nederland. We worden wel steeds efficiënter in het gebruik van de grond. Dertig jaar geleden hadden we per hoofd van de bevolking nog 0,3 hectare grond nodig voor ons voedsel.