Focus op smaak en kwaliteit bij de Graanrepubliek in Bad Nieuweschans

De Graanrepubliek draait al een tijdje warm in het Oost-Groningse Bad Nieuweschans, aan de grens met Duitsland. In een monumentaal pand, dat tot 1935 dienstdeed als remise van de spoorwegen, is een horecalokaal met proefkeuken geopend waar mensen op zaterdagen kunnen aanschuiven. Over twee weken gaan een brouwerij, bakkerij, distilleerderij en pastamakerij open voor bezoek. Ook kan het publiek dan een audiotour volgen met als afsluiter een proeverij van graanproducten.

Voor Hooghoudt staat de Graanrepubliek voor verbondenheid en trots zijn op Groningen

De initiatiefnemers van de Graanrepubliek willen de aandacht vestigen op lokale graanteelt en laten zien hoe die op een andere manier vorm te geven is, zegt directeur Niels Grootenboer. Akkerbouwers uit de regio – de Groningse Waddenkust en het Oldambt – telen voor het project naast bekende rassen ook oudere graanrassen voor het voedingskanaal. “Die telen ze op de smaak en de kwaliteit”, zegt Grootenboer. “Omdat we de hele keten beheren, kunnen we telers die meedoen een premie bieden. Het gaat ons ook om een minder intensieve benutting van de grond en zorg voor meer biodiversiteit dan de reguliere graanteelt voor veevoer oplevert.” _{Lees verder onder foto} {{foto,2}}

Collectief werd coöperatie

De Graanrepubliek kende een lange aanloop. Zo duurde het een tijd voor de plannen en ambities leidden tot een uitgewerkt bedrijfsplan waarmee het voor investeerders interessant werd om aan te haken. Akkerbouwer Gert Noordhoff begon jaren geleden al een collectief met collega’s om oude Groningse granen te ontwikkelen en vermarkten. Uiteindelijk leidde dit tot een coöperatie, die samen met distilleerderij Hooghoudt en boerenfamilie Waalkens de oude remise kocht als hoofdkwartier. Bij de coöperatie zijn 34 partijen aangesloten: de telers en de producenten in het pand (‘makers’), Hooghoudt en andere investeerders, retail- en horecapartijen. Daarnaast was het een flinke klus om het pand met alle faciliteiten te realiseren, vertelt Grootenboer. “De renovatie van het gebouw bleek ingewikkelder dan verwacht. Corona en daarna de stijgende bouw- en materiaalkosten hebben tot een vertraging van een klein jaar geleid. Gelukkig zijn de investeerders er steeds achter blijven staan. Het hielp ook dat door corona juist de focus op lokaal eten werd versterkt.” _{Lees verder onder foto} {{foto,3}} _{Lees verder onder foto {{foto,5}}}

Spelregels voor telers

Inmiddels staat iedereen in de startblokken en hebben de telers afgelopen jaar al de eerste hectares graan geleverd. In totaal telen tot nu toe tien boeren voor het project, zes daarvan zijn lid van de coöperatie. Er zijn een paar spelregels, legt Grootenboer uit. Telers letten op het gebruik van kunstmest en middelen en helpen met de ontwikkeling van graanrassen. Daarnaast zijn ze bereid om bezoekers te ontvangen om zo de kloof met de consument te dichten.

Oude graansoorten zijn in de loop der jaren vervangen door rassen met hogere productieresultaten

Oude granen zijn bijvoorbeeld emmertarwe en speltsoorten. Welke rassen geschikt zijn, is uitgezocht via instellingen zoals Wageningen UR en de telers gebruiken waar mogelijk teeltinformatie van eerdere generaties boeren. Het gaat niet alleen om lokale rassen en ze hoeven ook niet per se biologisch te zijn. Zo zijn voor het brouwen van dranken, dertig oude gerstrassen uit Europa verzameld, vertelt Laurens Speek van Hooghoudt. “Vaak zijn het granen met lange halmen, lastig te combinen, die in de loop der jaren zijn vervangen door rassen met hogere productieresultaten.” De telers testen de soorten op vermeerderingsvelden en bij succes zaaien ze deze verder in. Met de oogst gaan de ondernemers in het pand aan de slag. Bierbrouwer Eggens brouwt Weizen en Tripel van de biologische spelt van Landgoud (het bedrijf van teler Hero Havenga de Poel). Bakker Wiebrand van der Wijk bakt verschillende soorten broden van tarwe, emmer en rogge en Hooghoudt stookt verschillende dranken. _{Lees verder onder foto} {{foto,6}}

Eigen merken ontwikkelen

De Graanrepubliek streeft er naar producten onder eigen merk te ontwikkelen. Het eerste is de Dollard-whisky, gemaakt van granen geteeld op Dollard-klei. De eerste lichting is in vaten gegoten en moet drie jaar rijpen. Liefhebbers kunnen flessen of vaten via een soort crowdfunding-actie bestellen. Wie zich aanmeldt, wordt de komende drie jaar meegenomen in het proces, en kan een kijkje nemen bij de teler en bij Hooghoudt hoe de whisky wordt gemaakt. De broden, dranken en pasta’s zijn niet alleen op de locatie te koop; de Graanrepubliek verwacht ze op korte termijn ook online te kunnen aanbieden via de website. _{Lees verder onder foto} {{foto,7}}