Rubisco Foods: na positief Efsa-advies nu keten waterlinzen bouwen

Het gaat specifiek om een eiwitconcentraat uit waterlinzen. Nu deze belangrijke horde genomen is, volgen echter nieuwe uitdagingen. Het bedrijf uit Raalte heeft een technologie ontwikkeld om eiwit uit waterlinzen, ook wel bekend als eendenkroos, te halen. Zo kan het eiwitconcentraat worden gebruikt als voedingsingrediënt, als eiwitbron, voor het verbeteren van de nutritionele waarde van voeding en als functioneel eiwit. Met deze techniek en dit product is het uniek in Europa. Maar dat betekent ook dat er een volledig nieuwe ‘waterlinzenketen’ moet worden opgezet, zo vertelt Sjoerd Jansen, algemeen manager bij Rubisco Foods.

Waterlinzen: hoge eiwitopbrengst per hectare

Het startpunt van het huidige bedrijf ligt in 2013, toen twee ondernemers, Hans Derksen en Lourens Zwart, mogelijkheden zagen in de groeiende vraag naar plantaardige eiwitten. Ze begonnen met de ontwikkeling van een proces om eiwitten uit waterlinzen te halen. Waterlinzen kenmerken zich onder andere door de hoge eiwitopbrengst per hectare, tot zeven keer hoger dan soja. De technologie stond in de eerste jaren van het bedrijf, dat toen nog ABC Kroos heette, centraal. Verschillende afzetmogelijkheden voor de toekomst kwamen in beeld, maar al snel kwam de focus te liggen op humane voeding.

Novel Food-aanvraag

[caption id="attachment_77983" align="alignright" width="300"] Sjoerd Jansen, general manager bij Rubsico Foods.[/caption] In 2018 diende het bedrijf daarom een Novel Food-aanvraag in bij Efsa. In datzelfde jaar kwam de familie Jansen in beeld als investeerder en werd een pilotfabriek gebouwd. In 2021 nam deze familie, tevens eigenaar van de Maan Groep, het bedrijf volledig over en kwam ook de pilotfabriek gereed. “We zijn in de tijd dat de aanvraag bij Efsa liep er altijd vanuit gegaan dat we een positief advies zouden krijgen”, zo vertelt Jansen, die vanuit de Maan Groep bij Rubisco Foods terecht kwam. Zo vanzelfsprekend was dat echter niet. In 2021 keurde Efsa nog een aanvraag van een Amerikaans bedrijf voor toelating van een waterlinzeneiwitconcentraat op de Europese markt af.

Voedselveiligheid

Het bedrijf bleef tijdens het beoordelingstraject bezig met doorontwikkeling van de technologie en het aanpassen van de teelt. Dat gebeurde ook naar aanleiding van opmerkingen en vragen vanuit Efsa. Zo werd op verzoek van de instantie de stap van filtering en UV-behandeling van het water toegevoegd aan het proces om de microbiologische kwaliteit van de waterlinzen te verbeteren. “Sommigen zeggen: eendenkroos groeit zo makkelijk op een sloot, hoe moeilijk kan het zijn? Maar je hebt te maken met voedselveiligheid. Het moet een gecontroleerde omgeving zijn waarin de waterlinzen worden geteeld; ze moeten bijvoorbeeld te hoge concentraties van bepaalde mineralen opnemen uit het water.” De teelt vindt momenteel plaats op kleine schaal op The Green East, een innovatiecentrum van de Maan Groep waar meerdere start-ups gevestigd zijn. In een ondiepe vijver, onder een koepelkas groeien de waterlinzen van eind maart tot eind oktober. “Voor ons is het vanwege duurzaamheid belangrijk dat we gebruik maken van natuurlijk licht.” Binnen staat een kleinere bak waar jaarrond kroos gekweekt wordt om altijd een hoeveelheid te hebben om proeven mee te doen.

Opschaling teelt waterlinzen

Rubsico Foods wil zich in de toekomst vooral richten op het winnen van het eiwit en ziet zichzelf dan als productiefaciliteit voor eiwitconcentraat. Maar omdat er geen bestaande keten is van eendenkroos, houdt het zich nu ook bezig met de teelt. Nu de het advies van Efsa binnen is, zijn opschaling van de teelt, de productie van het eiwit en het opzetten van de verkoop- en distributieketen van het ingrediënt de volgende stappen. “Hoewel het Efsa-traject niet belemmerend heeft gewerkt, houdt het je wel tegen in het zetten van hele grote stappen, zoals het opschalen van de productie. Dat gaan we nu doen.” Doel is om een blauwdruk te ontwikkelen voor zowel de teelt als de eiwitwinning. “Dat is ook het idee van de plek waar we nu zitten: het testen en valideren van alles waar we mee bezig zijn.” Hoe ziet grootschaligere teelt er in de (nabije) toekomst dan uit? Is Rubisco Foods op zoek naar boeren die een kas met vijver op hun erf willen zetten? Op die vraag kan Jansen nog geen concreet antwoord geven. “De vraag is of we de teelt wel in Nederland moeten doen. Het doel is uiteindelijk om jaarrond aanvoer van verse waterlinzen te hebben en daar is het Nederlandse klimaat niet geschikt voor. We onderzoeken daarom nu de mogelijkheden in het buitenland, in een warmer klimaat. Die toeleveringsketen in de benen krijgen is wel een van de prioriteiten nu.”

Interesse voedingsbedrijven

[caption id="attachment_77984" align="alignleft" width="300"] Het groene eiwitconcentraat uit waterlinzen dat in verschillende voedingsmiddelen gebruikt kan worden.[/caption] De afgelopen jaren was er al interesse in het ingrediënt vanuit voedingsbedrijven. “We hebben veel monsters weggestuurd en daar ook positieve reacties op gehad. Nu we het positieve advies hebben, kunnen we daar concreter opvolging aan gaan geven”, aldus Jansen. Samen met bedrijven in de voedingsmiddelenindustrie heeft de onderneming gekeken naar toepassingen van het eiwitconcentraat. Efsa heeft positief advies gegeven voor gebruik als voedingssupplement, als eiwitingrediënt in sportrepen en –dranken, bakkerijproducten en noedels. Enerzijds is het eiwitconcentraat een bron van eiwit met een goede nutritionele waarde in voedingsproducten. Anderzijds kan het als functioneel eiwit gebruikt worden, in de toekomst bijvoorbeeld als eivervanger. Het concentraat bestaat voor gemiddeld 64% uit eiwit op basis van drogestof. Het aminozuurprofiel komt in de buurt van dierlijke eiwitten en komt ongeveer overeen met soja. Daarnaast bevat het verschillende vitamines en mineralen.

Grassige smaak, geur en kleur

Het ingrediënt heeft een onmiskenbare groene kleur. De smaak heeft iets grassigs, zo vertelt Jansen. Vanwege de kleur, geur en smaak is het niet geschikt voor elk voedingsproduct. Voor sommige voedingsproducten kan de groene kleur echter juist een goede toevoeging zijn. Rubsico Foods kijkt naar de mogelijkheden om de waterlinzen zo te verwerken dat de grassige smaak, geur en kleur minder aanwezig zijn in het eindproduct. Daardoor ontstaat een neutraler product dat breder in te zetten is. “We moeten zoeken naar een goede positionering in de voedingsketen met de eigenschappen die het product heeft.” Het bedrijf verwacht dat het een het product een goede aanvulling zal zijn op de huidige plantaardige eiwitten.

Premium product

Exacte prijzen van het eiwitconcentraat kan Jansen niet noemen, maar dat die hoger liggen dan ‘mainstream’ eiwitingrediënten is duidelijk. Dat komt door hogere productiekosten in vergelijking met dergelijke eiwitingrediënten. “Maar vanwege de goede eigenschappen van het product kunnen we ook echt een meerwaarde bieden voor de hogere prijs” Hoewel de prijzen door opschaling van de productie wel omlaag kunnen, verwacht Jansen dat het wel altijd een premium product zal blijven. Wanneer de wettelijke toelating door de Europese Commissie volgt op het Efsa-advies wil Rubsico Foods zo snel mogelijk het product op de markt hebben. Omdat de volumes nog niet zo groot zijn, gaat de opbouw van de verkoop en distributie stap voor stap. “Het basisproduct is markt-klaar, dus ik verwacht dat het snel kan gaan.” Toekomstplannen en -wensen zijn er dus genoeg. Ook moet er nog een bestemming gevonden worden voor de reststroom die overblijft na het winnen van het eiwit. “We denken nu aan een bestemming in veevoer, maar in welke vorm en voor welke diersoort; dat zijn zaken die we nog moeten uitzoeken.” Een andere mogelijkheid is om ook de reststroom om te zetten tot een voedingsingrediënt. “Maar daar hebben we weer een Novel Food-goedkeuring voor nodig en daar beginnen we nu voorlopig even niet aan”, zo besluit Jansen.