Dit is de Top 10 Eiwit Uitblinkers 2023

Food&Agribusiness / Eiwit magazine maakt voor het eerst de balans op en publiceert de Top 10 Eiwit Uitblinkers 2023. Wie zijn hoofdrolspelers in de eiwittransitie van het afgelopen jaar?

1. Boermarke

Van zuivel naar 100% plantaardig

Boermarke maakte de grootste stap van dit jaar. Van oudsher is het bedrijf een zuivelverwerker. In 2023 kwam naar buiten dat Boermarke volledig overgaat op vegan. Het bedrijf is private label-leverancier van alle Nederlandse supermarkten en een aantal in het buitenland en produceerde al langer plantaardige producten. Boermarke verkocht de zuiveltakaan de Zuivelhoeve en alleen nog maar vegan zuivelalternatieven zoals yoghurt, ijs en kaas gaat produceren. Het is een grote en toonaangevende stap om écht voor plantaardig te kiezen en dit niet langer als zijtak te zien. 

2. McDonald’s

Klassieker in vega-jasje kreeg fans, maar jaagde ook mensen op de kast

Fastfoodketen McDonald’s was in 2023 twee weken lang het gesprek aan de keukentafel, koffieautomaten en talkshows. Het verving de oer-Hollandse McKroket voor een vega-variant. Hoewel na alle ophef hierover de originele snack met vlees terug op het menu kwam, getuigt dit toch van lef. McDonald’s staat bekend om hamburgers, maar introduceert steeds meer alternatieven voor zijn bekende klassiekers. Dit jaar kwam de McPlant op het vaste menu van de keten, naast de plantaardige kipvervangers die het bedrijf al langer aanbood. De fastfoodketen laat weten nog veel meer in te willen gaan zetten op vega en op kip.

3. Albert Heijn

AH Terra geeft plantaardig eenheid in het winkelschap

Albert Heijn zet zich al jaren in om het aandeel verkochte plantaardige eiwitten omhoog te brengen. In 2023 gaf de supermarktketen plantaardig een herkenbare plek in de schappen: het introduceerde het huismerk AH Terra. Daaronder vallen alle plantaardige huismerkproducten met een herkenbare verpakking. In de Terra-lijn zijn ook 58 nieuwe plantaardige producten geïntroduceerd. AH Terra bevat plantaardige zuivel, broodbeleg zoals hummus, groentespreads, plantaardige kaas en vleeswaren, alle plantaardige vleesvervangers, en producten als plantaardige mayonaise, margarine en borrelhappen. Daarnaast behoudt de supermarkt nog steeds het grootste assortiment vleesvervangers van alle supermarkten. De ambities van de supermarktketen op gebied van plantaardig liggen bovendien hoger dan dat van de (meeste) concurrenten.

4. Green Protein Alliance

Supermarkten monitoren en verantwoordelijk houden

De Green Protein Alliance was een van de eerste organisaties die een impuls aan de eiwittransitie gaf. In 2023 zette het een revolutionaire stap met de Eiweet-monitor. De organisatie heeft alle supermarkten weten te overtuigen van het belang van data-deling. Met deze tool kan de organisatie daarom in kaart brengen hoe de verhoudingen plantaardige en dierlijke eiwitten veranderen in supermarkten. Daarmee is Nederland een voorloper; in geen enkel ander land geven supermarkten inzicht in hun data en kunnen ze van elkaar leren. Eiweet is een grote stap in het inzichtelijk maken van de inspanningen en een manier om supermarkten verantwoordelijk te houden voor hun gemaakte beloftes.

5. De Nieuwe Melkboer

Sojateelt en -verwerking op één locatie

De Nieuwe Melkboer is al een aantal jaar aan het pionieren: de sojateelt naar Nederland halen en daarmee voedingsmiddelen zoals plantaardige drinks en yoghurt maken. In 2023 nam het kleine bedrijf een grote stap: het opende de eerste productielocatie voor verwerking van soja tot plantaardige yoghurt in de voormalige koeienstal. Hiermee neemt De Nieuwe Melkboer de productie in eigen beheer en is het niet meer afhankelijk van derden. Naast de sojateelt naar Nederland halen, maken de eigenaren ook van de productie en verwerking nu een ‘korte keten’: alles op één locatie met de mogelijkheid om verder op te schalen.

6. BOON

Peulvruchten sexy maken voor consumenten

BOON heeft dit jaar het conservenschap flink opgeschud. Het bedrijf dat vleesvervangers produceert, stapt in deze nieuwe categorie. Met een hippe, kartonnen verpakking wil BOON weer wat leven brengen in het eentonige conservenschap. Peulvruchten zijn dé plantaardige bron van eiwitten, maar hebben nogal een stoffig imago. Veel consumenten weten niet eens van het bestaan van sommige peulvruchten en zijn niet bekend met de voedingswaarde. BOON ziet hierin een kans en een taak om meer aandacht te vestigen op de peulvrucht. Deze stap valt op, want conservengigant HAK volgde BOON in de nieuwe gekleurde kartonnen verpakking van peulvruchten.

7. Foodvalley

Drijvende kracht achter de schermen

Foodvalley is al een aantal jaar een grote drijvende kracht achter de eiwittransitie. Voor de consument is deze netwerkorganisatie wellicht onzichtbaar, maar in de foodsector niettemin belangrijk. Met het The Protein Community-netwerk verbindt Foodvalley alternatieve-eiwitbedrijven en start-ups met partners binnen en buiten Nederland. De organisatie slaagt er daarmee in om een breed scala aan spelers in de voedingsindustrie, van start-ups tot gevestigde bedrijven, alsook academische instellingen en overheden, met elkaar te verbinden. Het netwerk kondigde in 2023 aan te werken aan de Eiwittransitiekaart NL. Met deze tool, de verkenningsmissies in het buitenland en deelname aan internationale samenwerkingsprojecten zet Foodvalley alle spelers in Nederland die bezig zijn met de eiwittransitie nationaal en internationaal op de kaart. De organisatie zal kaart in het voorjaar van 2024 presenteren.

8. Avebe

Grootste plantaardig-eiwitproducent zet in op innovatie

Zetmeelproducent Avebe is een van de plantaardige reuzen van Nederland. Het bedrijf is de grootste producent van plantaardig eiwit van Nederland. In 2007 startte het met het verkopen van aardappeleiwit. Anno 2023 zet het nog steeds grote stappen in de eiwittransitie. Dit jaar presenteerde Avebe weer een rits aan nieuwe productinnovaties zoals vegan ijs en ei. Ook ontwikkelde het bedrijf verder met zijn aardappeleiwit. Naar eigen zeggen werkt 10% van het personeelsbestand aan voedingsinnovaties met eiwit of zetmeel. Hoewel Avebe zegt dat het primair een aardappelzetmeelbedrijf blijft, valt het niet te ontkennen dat het Groningse bedrijf de potentie van zijn aardappelen maximaal benut én er goed aan verdient.

9. Eiwitboeren van Nederland

Consumenten en boeren voorlichten over plantaardig eiwit van eigen bodem

De Eiwitboeren van Nederland hebben een missie: Nederlandse peulvruchten op de kaart zetten. Dit jaar lanceerde de producentenorganisatie daarom zijn beeldmerk. Dit moet consumenten helpen met het herkennen van producten gemaakt van bijvoorbeeld Nederlandse veldbonen, lupine of kikkererwten. De club van boeren wil dat zijn vlinderbloemige eiwitrijke gewassen herkenbaarder worden en dat er meer waardering komt voor producten van eigen bodem. Die herkenning is nodig, want veel consumenten kennen de peulvruchten van Nederlandse bodem niet. Ook boeren kennen de potentie van de gewassen niet, dus ziet de groep zijn kans schoon om zowel consumenten als boeren voor te lichten.

10. FrieslandCampina

Zuivelgigant neemt plantaardige stap onder grootste zuivelmerk

Hét zuivelmerk van Nederland introduceerde dit jaar plantaardige varianten: FrieslandCampina bracht drie zuivelvervangers op de markt onder het zuivelmerk Campina. Dit is een bijzondere en gewaagde stap voor de coöperatie van melkveehouders, die in 2023 ook een proef deed met haver- en sojateelt bij de leden in Nederland. De zuivelgigant experimenteerde al eerder met plantaardige zuiveldranken, bij merken als Chocomel en Friesche Vlag. Ook heeft het bedrijf al jaren een succesvol vleesvervangermerk: Valess. In augustus maakte het bedrijf bekend vleesvervangers te introduceren op de Britse markt, onder het merk Tender’lish. Hoewel de stap met zuivelvervangers dit jaar misschien niet zo groot lijkt, vinden wij dat FrieslandCampina een belangrijke rol inneemt in de eiwittransitie: plantaardig zuivelalternatieven onder het grootste zuivelmerk presenteren, is bewonderenswaardig.