Beiers Strohschwein-concept heeft de wind mee

Duitsers staan erom bekend dat ze zich sterk verbonden voelen met hun thuisland. Met name in de zuidelijke deelstaten staat de regio hoog in het vaandel. Daardoor zijn consumenten ook bereid om meer te betalen voor regionaal geproduceerd voedsel. Voor vlees geldt dan ook dat de dieren in een welzijnsvriendelijker systeem gehouden moeten worden. In die zin stimuleerde de introductie van het Initiative Tierwohl (ITW) in 2020 Vion en de producentenvereniging Erzeugergemeinschaft Südbayern (EG Südbayern) om een conceptueel vraaggestuurde keten te bouwen. De eerste opzet gericht op gentech-vrij liep niet, omdat consumenten er geen beeld bij hebben. “Er moest een vorm van standaardisering komen om een product verkoopbaar te krijgen. Gentech-vrij en ook ITW-3 als hoge dierenwelzijnstandaard, zegt de consument niets. Maar zodra je ze uitlegt dat varkens in dat houderijsysteem op stro zijn gehuisvest, hebben ze daar gelijk een beeld bij. Zo zijn we op het Strohschwein-concept gekomen”, legt Franz Beringer, directeur van de Beierse Vion-locaties, uit.

Alles valt en staat met goede verkopers bij Edeka-vestigingen, zij vertellen het verhaal

Bij de eerste proef in samenwerking met supermarktketen Edeka Süd Bayern werden twee varkenshouders gecontracteerd voor twee jaar. Al na zes weken liep de afzet harder dan er beleverd kon worden. “Alles valt en staat met goede verkopers bij Edeka-vestigingen, zij vertellen het verhaal. Een deel van de consumenten wil bewuster en regionaal kopen. Edeka wil deze consumenten deze mogelijkheid bieden en draait hier in ook volledig mee”, belicht Beringer de marktontwikkeling. Zonder de regionale herkomst zal volgens hem ook een concept als Strohschwein het niet redden.

Succes van Strohschwein bleef niet onopgemerkt

In 2021 werd al snel opgeschaald in het aantal varkenshouders en het aantal slachtingen. In eerste instantie werden er 500 varkens per week geslacht. Het succes van Strohschwein bleef niet onopgemerkt bij andere supermarktketens. In november haakte ook REWE aan. Beringer: “Supermarktketens zoeken duidelijk naar onderscheid. REWE kreeg daarbij ook in de gaten dat daar samenwerking met vaste partners voor nodig is.” Vion en de producentenvereniging streven ernaar om komend jaar het aantal beschikbare strohschweinen te verhogen naar 2.000 per week. Daardoor stijgt het aantal geslachte dieren naar 100.000 per jaar, een verdubbeling van de huidige productie. Dit betekent dat het aantal van 30 varkenshouders dat nu bij de keten is aangesloten uitgebreid wordt. Hiervoor worden in Zuid-Beieren varkenshouders benaderd.

Vijf criteria voor de varkenshouders

Voor het houden van strohschweinen gelden vijf criteria voor de varkenshouders. De varkens hebben 40% meer ruimte, wat neerkomt op minimaal 1,05 vierkante meter per varken. De helft van de stalruimte moet ingestrooid zijn, voer moet gentech-vrij zijn en van geboorte tot slacht moeten varkens vallen onder Geprufter Qualität Bayern vallen. Dus 5xBayern: geboren, gemest, geslacht, versneden en verwerkt in Beieren. De varkenshouders die voor Edeka leveren, krijgen de VEZG-notering plus een toeslag, met een minimumprijs van € 1,45 per kilo geslacht-gewicht. “De afgelopen jaren waren deze leden goed af, collega’s die voor de gewone markt leverden kregen vanwege de slechte markt hooguit € 1,20. De minimumtoeslag is ook wel nodig om alle extra kosten voor stro en voer te dekken”, legt Johannes Reichenspurner van EG Südbayern uit. Naast de bodemprijs krijgen de varkenshouders een toeslag van € 40 per plaats voor het duurdere stalsysteem. De varkenshouders die aan REWE leveren krijgen eenzelfde prijsniveau. Alleen werkt REWE met een basis kostprijsmodel dat berekend is door het Landesanstalt fur Landwirtschaft in München.

Groeien in aantal bedrijven

De afzet groeit met horten en stoten. Tijdens de coronacrisis liep de afzet snel op doordat de horeca dicht zat. Het afgelopen jaar was lastiger, geeft Beringer toe, maar hij heeft alle vertrouwen in marktherstel: “Als gehele keten werken we samen en richten ons consequent op de ontwikkeling van de vraag. Dit geldt vooral voor het aantrekken van nieuwe varkenshouders of de uitbreiding van bedrijven. Zo vermindert het afzetrisico aanzienlijk en bieden we alle partijen voordelen en toekomstperspectief.” Vanuit varkenshouders is toenemende interesse merkt Reichenspurner: ”Wij kunnen laten zien dat we langdurige samenwerkingen met supermarktketens hebben. Daarnaast, de sector moet gewoon rekening houden met toenemende eisen aan dierwelzijn vanuit de overheid.” Het blijkt voor de Erzeugergemeinschaft ondanks het succes een uitdaging om boeren voor het concept te behouden. Beringer: “Aan de ombouw naar de hoge welzijnsstandaard stufe 3 zijn hoge kosten verbonden.”