Britse National Food Strategy: minder vlees, meer plantaardig

Het totale gewicht van alle boerderijdieren in de wereld is 22 keer zoveel als dat van alle wilde dieren samen. Ongeveer 50% van het bewoonbare land in de wereld wordt gebruikt voor landbouw, waarvan 77% om dieren te laten grazen of gewassen te telen waarmee die dieren gevoerd worden. Landbouw, vooral de rundvleessector, is nog altijd de belangrijke aanleiding om het gebruik van land te veranderen, met name door ontbossing. Die opsomming staat in de Britse National Food Strategy, een vuistdik rapport dat aangeeft waarom in het Verenigd Koninkrijk de eetgewoonten snel en ingrijpend moeten veranderen. Het rapport is opgesteld door Henry Dimbleby, eigenaar van restaurantketen Leon. Dat de opdracht uitgerekend ging naar de welgestelde exploitant van fastfoodbedrijven, viel niet overal in goede aarde. Eén voorstel, het invoeren van een heffing op suiker en zout, heeft veel aandacht getrokken. Maar het rapport legt toch vooral de beschuldigende vinger bij de hedendaagse landbouw, met name de veehouderij. De steeds weer opduikende boodschap luidt dan ook: minder vlees, meer plantaardig.

‘Boeren grootste milieubelasters’

In het VK zelf heeft de landbouw meer gevolgen voor het milieu dan de rest van het voedingssysteem. 60% van de water- en luchtverontreiniging, bodemverslechtering of verlies aan biodiversiteit komt voor rekening van de boeren, zo stelt het rapport. Daarbij gaat het om zaken als stikstof en fosfor in de rivieren en emissies van ammonia, methaan, CO₂ en stikstofoxide. “Herkauwers zijn de grootste bron van broeikasgassen, wereldwijd is rundvlees 25% meer CO₂-intensief dan tofu per 100 gram eiwit. Vee neemt 85% van alle agrarische grond in het VK in beslag, maar is slechts goed voor 32% van de calorieën. Het is wát we boeren, meer dan hoe we boeren, dat zorgt voor de milieu-impact van ons dieet.”

Duidelijke boodschap

De boodschap is dan ook duidelijk: 35% minder vlees consumeren is goed voor natuur en milieu én voor de mens zelf. “De overconsumptie van rood vlees is slecht voor zowel de gezondheid als de planeet. Plantaardig voedsel is goed voor beide.” Het rapport stelt daarbij dat de overgang naar bepaalde duurzame systemen weinig of geen invloed zal hebben op de prijs van plantaardige producten, maar wel op dierlijke producten. “Als de verborgen kosten voor de landbouw – met name die voor de CO₂-uitstoot – worden meegeteld, dan worden vleesvrije eiwitten meer kostenefficiënt.” “Als we de vleesconsumptie kunnen reduceren en alternatieve eiwitten gaan gebruiken, komt er meer grond beschikbaar voor de natuur. Bovendien levert het een bijdrage aan het bereiken van het doel van net-zero.” Maar het belangrijkste is wel dat het bijdraagt aan het bestrijden van obesitas, wat de feitelijke opdracht was voor Dimbleby en aanhang.

Meeste obesitas in VK

Het huidige voedingssysteem in het VK, het land met de meeste obesitas in Europa, leidt tot € 63 miljard aan extra kosten voor de gezondheidszorg. Dat komt mede door de populariteit van junkfood, wat de foodindustrie in de kaart speelt omdat het vaak veel meer winst oplevert. “Gezonder eten, en de adviezen daarvoor opvolgen, zou die vleesconsumptie met 15% terugdringen. 40% minder vlees en zuivel gebruiken, brengt het niveau aan verzadigde vetten tot een gezonder peil terug. We moeten op veel punten ingrijpen om gezond en duurzaam eten de nieuwe norm te maken.” Dat alles zou dan ook nog economisch goed kunnen uitpakken.

Over half jaar reactie van de overheid

Dimbleby stelt dat het VK een goede uitgangspositie heeft om, met steun van de overheid, wereldleider in alternatieve eiwitten te worden. “Die zijn echter duur. Bovendien zijn er belemmeringen, zowel in de productiefase als bij de consument, die nog altijd vaak ‘echt vlees’ wil.” De regering in Londen geeft over een half jaar een uitgebreide reactie. Dimbleby zelf is gevraagd elk half jaar een update over de ontwikkelingen op foodgebied en de gezondheidssituatie te geven.