Eiwit Congres 2025: Plantaardig in het belang van de consument

Wanneer kiest de consument voor plantaardig? Dat is de grote vraag die in de lucht hangt in de voedingsindustrie. Tijdens de vierde editie van het Eiwit Congres delen sprekers uit de industrie hun visie hierop. Want is plantaardig in het belang van de consument en als dat niet duidelijk is, hoe maak je het een belang?

“Ik denk dat wij als supermarkt keuzes moeten maken in het belang van de consument”, vertelt Quirine de Weerd van Lidl op het Eiwit Congres 2025, ‘het dient ook ons commerciële belang dat consumenten zo lang mogelijk gezond zijn. Aan een overleden klant verkoop je aanzienlijk minder’. De Weerd legt met deze uitspraak beeldend uit waarom de voedingsmiddelenindustrie bij elkaar is gekomen in Wageningen.

Hoe overtuig je de consument om meer plantaardig te eten? Het is een groot vraagstuk, waarbij het ook snel gaat over wiens verantwoordelijkheid het is. De Weerd is van mening dat dit niet alleen overgelaten kan worden aan de consumenten en dat op de overheid wachten te lang duurt. “In 2018 stopte Lidl als eerste met de verkoop van sigaretten. Zes jaar later kwam er een landelijk verbod. Ik ben trots dat wij die keuze hebben gemaakt, maar als we nog een keer zes jaar moeten wachten, weet ik niet of we dat zullen doen.”

Een extreme verantwoordelijkheid

“Als we geloofwaardig willen zijn, moet het ook pijn doen. Ik ben er heel eerlijk in: onze activiteiten op plantaardig kosten ons op dit moment geld. Maar wij geloven erin dat we hier op de lange termijn van profiteren.” De Weerd is van mening dat supermarkten en de voedingsmiddelenindustrie een grotere rol moeten spelen in de keuzes die consumenten hebben. “Wij hebben een extreme verantwoordelijkheid. Consumenten kunnen niet zelf erwteneiwit met gehakt vermengen. Daar moeten wij voor kiezen en het aantrekkelijk maken.”

Die keuzes zijn niet altijd zo bewust als we denken, vertelt consumentengedragsonderzoeker Marleen Onwezen. “Het maken van voedingskeuzes gebeurt zelden bewust. Dat zou ook onhandig zijn als je bij ieder product alle voors- en tegens tegen elkaar afweegt. Bij het kiezen van voeding spelen onbewuste keuzes een veel grotere rol en die worden gemaakt met meer emoties, beïnvloed door de voedselomgeving en tradities.”

De voedselomgeving stimuleert op dit moment ongezond en niet-duurzame keuzes. De consument zegt duurzamer en gezonder te willen eten, maar de voedselomgeving ondersteunt dit niet. “Door de duurzame en gezonde keuze makkelijker en de standaard te maken, beïnvloed je de onbewuste keuzes. Biedt bijvoorbeeld standaard de plantaardige optie aan, maar neem geen keuze weg. Door een kleine barrière te creëren voor vlees, bijvoorbeeld door er specifiek naar te moeten vragen, zorg je ervoor dat plantaardig de standaard wordt. Je neemt geen keuze weg, dus het veroorzaakt ook minder weerstand.”

Van rundvlees naar meatless

Die weerstand is bekend bij fastfoodgigant McDonald’s. In 2023 verving de restaurantketen de rundvlees McKroket voor een meatless variant. Dolly van den Akker, Brand Impact Director bij McDonald’s vertelt over de wervelwind die ontstond: “We hebben dit in consumentenpanels getest. De meatless variant was niet te onderscheiden van de rundvleesvariant en in de panels is aangegeven dat dit wenselijk was. Toen we het introduceerde was Nederland te klein. De reacties waren zo heftig, ook tegen het personeel, dat we besloten de rundvleesvariant terug te brengen op het menu. Daarmee hebben we geleerd: We kunnen niet voor de consument beslissen wat er op ons menu staat.” De meatless McKroket is niet meer verkrijgbaar, maar het is de droom van Van den Akker dat het weer terugkomt op de menukaart.

“Het moet niet onderschat worden hoeveel impact wij hebben. Wekelijks komen er 3,2 miljoen Nederlanders bij ons eten. Als we hiervan een klein deel overtuigen om meatless te eten, is dat een enorme stap. We merken ook dat meatless voor sommige consumenten nog een stap te ver is. Daarom zetten wij in op een stapsgewijze eiwittransitie: van rundvlees, naar kip, naar meatless. Iedere tien weken introduceren we een nieuw kipproduct. We willen hiermee consumenten overtuigen om iets anders te kiezen dan hun standaardkeuze. De meest bestelde burger is nog steeds de Big Mac, maar met tactische inspiratie proberen we onze gasten te sturen naar een duurzamere keuze.”

Belang van de consument

Van den Akker voegt daar nog wel wat aan toe: “Wij proberen echt te denken vanuit het belang van de consument. Onze gasten komen naar McDonald’s voor een verwenmoment en niet om duurzaam en gezond te eten. De producten die wij introduceren moeten voldoen aan de iconische McDonald’s-ervaring, want anders wordt het niet geaccepteerd.”

Is het antwoord gevonden hoe consumenten meer plantaardig gaan eten? Nee, maar de inzichten geven wel een duwtje in de goede richting: bedrijven en retailers kunnen zelf verantwoordelijkheid nemen en dat moet ook een beetje pijn doen. Aan de andere kant is het niet wenselijk om keuzes weg te nemen, maar de plantaardige keuze de makkelijke en lekkere keuze te maken. De Weerd: “We moeten niet stoppen als het moeilijk wordt, we moeten juist harder gaan.”