Leveranciers zouden in crisistijd gedwongen kunnen worden om bepaalde producten (zoals levensmiddelen) alleen voor de EU te maken - .Foto: Roel Dijkstra
De Europese Commissie wil leveranciers kunnen dwingen de EU voorrang te geven als die in crisistijd om bepaalde producten (zoals levensmiddelen) verlegen zit. De unie moet leren van de jacht op mondkapjes en coronavaccins tijdens de pandemie en het getouwtrek om aardgas en andere brandstoffen sinds het oplaaien van het conflict met Rusland.
De Europese Unie moet zich kunnen weren als aanvoerlijnen haperen en tekorten ontstaan, vindt het dagelijks bestuur van de EU. Nu heeft Europa soms het nakijken wanneer bijvoorbeeld de Verenigde Staten met behulp van noodwetgeving schaarse producten opeisen.
De commissie vraagt daarom bevoegdheden om de aanvoer van essentiële producten in crisistijd veilig te stellen. Ze zou de aanleg van minimumvoorraden moeten kunnen opleggen, aanvoerlijnen reorganiseren en de vervaardiging van een product opvoeren of opstarten. Bedrijven moeten daartoe laten zien waar ze mee bezig zijn en wat ze zouden kunnen doen.
Dwangsommen en boetes
In noodgevallen zou de commissie een bedrijf moeten kunnen opdragen om bijvoorbeeld een virusremmer, een brandstof of een levensmiddel voor de EU te gaan produceren. Voor een weigering moet zo’n bedrijf heel goede redenen hebben. Heeft het die niet en komt het de opdracht niet na, dan kunnen dwangsommen en boetes volgen.
Het bedrijfsleven en meerdere EU-landen voelen er weinig voor zo diep in te grijpen in de vrije markt en de commissie daarvoor de ruimte te geven. Verantwoordelijke Eurocommissarissen Margrethe Vestager en Thierry Breton bezweren dat Brussel niet uit is op een “planeconomie”, maar slechts wil kunnen bijsturen als de nood aan de man is. De plannen vergen de instemming van de EU-landen en het Europees Parlement.
