Europese landbouw- en voedselvisie blijft vaag over eiwittransitie

De nieuwe visie van de Europese Commissie op landbouw en voedsel blijft vaag over hoe de eiwitproductie zelfvoorzienend en duurzamer kan. Landbouwcommissaris Christophe Hansen presenteerde deze week een routekaart voor het Europese voedselsysteem.

Hoewel het belang van meer duurzaamheid en zelfvoorzienendheid in voedsel- en eiwitproductie nadrukkelijk aan bod komt, zijn de plannen weinig concreet uitgewerkt. In brede zin moet het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en het voedselbeleid minder regeldruk geven en meer positief prikkelen. Op basis waarvan het landbouwbudget wordt verdeeld, staat gepland voor aankomende zomer. Daarbij is nog onbekend hoeveel budget achter het nieuwe GLB zit of dat er een aparte pot komt voor de plannen in deze visie.

Novel Food-aanvragen versnellen

De Europese voedselveiligheidsautoriteit Efsa krijgt een groter budget om sneller Novel Food-aanvragen af te handelen, maar de Commissie noemt gecultiveerd vlees hier expliciet als uitzondering. De innovatieve kant van Europa moeten we koesteren, zodat de EU concurrerend blijft en een wereldleider in voedselinnovatie. Tegelijkertijd benadrukt het rapport van de Europese Commissie dat ‘sommige voedselinnovaties worden gezien als een bedreiging van Europese tradities en cultuur’. De Commissie wil dan ook extra dialoog hebben over innovaties als gecultiveerd vlees. In de dialoog wegen de sociale, ethische, economische, milieu en culturele aspecten van deze voedselinnovaties mee.

Strenger op geïmporteerd eiwit

Zelfvoorzienendheid in voedsel en met name eiwit moet Europa concurrerend houden in de wereldhandel. Geïmporteerd eiwit, vooral voor veevoer, moet aan dezelfde regels gaan voldoen als in Europa geproduceerd eiwit. Dit betekent bijvoorbeeld dat geïmporteerde soja en mais niet meer sterk bespoten en genetisch gemodificeerd mogen zijn.

Lees ook: Onderzoek: landbouwsubsidie gaat ten koste van plantaardige productie

Duurzame landbouw en veeteelt beloond

Hansen ziet vooral kansen voor de biologische landbouwsector en de extensivering van landbouw, met name van de veehouderij. Daarmee ligt er een voorzichtig pad voor verduurzaming van de landbouw en veehouderij. Koolstof vastleggen, biobrandstof produceren, beloning voor geleverde ecosysteem-diensten moet boeren positief prikkelen om duurzamer te produceren met minder uitstoot. Een werkpakket voor de veehouderij met beleidstrajecten en instrumenten voor de sector moet de dierlijke eiwitproductie verduurzamen.

Steun peulvruchtenteelt blijft

De ecocheques (ecopremie) blijven bestaan en biedt de positieve prikkel voor bijvoorbeeld de teelt van vlinderbloemigen. Brussel vindt het vooral belangrijk dat jonge boeren en de kleinere bedrijven beter steun krijgen. Momenteel ontvangen boeren subsidies per hectare. Enkele grootgrondbezitters die het land niet gebruiken voor productie krijgen daardoor soms onterecht geld. Dit automatische effect van de GLB-subsidieregeling wil Hansen eruit halen.

Lees ook op Boerderij: EU-commissaris Hansens landbouwroute kan veel kanten op

Coalitie voor eiwitdiversificatie ziet kansen

De coalitie van 87 Europese vertegenwoordigers uit de voedselketen die zich uitsprak voor eiwitdiversificatie ziet kansen. Marin Vandamme van Sustainable Public Affairs presenteerde de standpuntnota van de coalitie. Hij ziet een aantal van de standpunten terug in de agrifoodvisie van de Europese Commissie.

Vandamme: “De visie van de Commissie bevat positieve signalen dat eiwitten een centrale rol zullen spelen in het toekomstige landbouw- en voedselsysteem van de EU. Een volledige paragraaf is gewijd aan dit thema, met name de passage: ‘We moeten zowel de manier waarop eiwitten in de EU worden geproduceerd als geconsumeerd in overweging nemen. De Commissie zal daarom een uitgebreid plan ontwikkelen om deze uitdagingen aan te pakken, waarbij beleid, onderzoek en praktische inspanningen worden geïntegreerd om een zelfvoorzienender en duurzamer EU-eiwitsysteem te creëren, terwijl tegelijkertijd de import wordt gediversifieerd.‘ Dit biedt een duidelijke opening om verder te werken aan eiwitdiversificatie en vormt een basis om samen met de Commissie te bouwen aan een duurzaam en veerkrachtig eiwitlandschap in Europa.”

Consumptie van eiwitten ook benoemd

“Het is bemoedigend dat niet alleen de productie maar ook de consumptie van eiwitten expliciet wordt genoemd. Te vaak blijven beleidsdiscussies beperkt tot productiekantoren en vermijden ze het vraagstuk van consumptiepatronen. Dat terwijl juist een evenwichtige benadering nodig is om zowel de milieu-impact als de volksgezondheid te verbeteren.”

Verder onderstreept de visie het belang van het versterken van de positie van boeren in de waardeketen en het ondersteunen van hun transitie naar duurzamere praktijken. Ook de versterking van Efsa wordt genoemd. Dat is cruciaal voor de goedkeuring van nieuwe voedingsmiddelen. Daarnaast legt de Commissie de nadruk op circulariteit, bio-economie en de herwaardering van reststromen. Dit zijn belangrijke pijlers kunnen voor een duurzame eiwitsector. Tot slot wordt verwezen naar duurzamere criteria in overheidsaanbestedingen, een hefboom die de ontwikkeling van een duurzame eiwitwaardeketen aanzienlijk kan versnellen.”

Minder ambitieus dan verwacht

“Toch is de visie op bepaalde punten minder ambitieus dan de uitkomsten van de strategische dialoog. Zo ontbreekt een expliciete verwijzing naar een actieplan voor plantaardige voeding, terwijl dit een belangrijke maatregel had kunnen zijn om de transitie te versnellen. De nadruk ligt sterk op duurzame veeteelt, maar er wordt meer vertrouwen gesteld in technologische oplossingen dan in een structurele aanpassing van de productie aan de draagkracht van regio’s. Daarnaast blijven veel elementen relatief vaag, zonder concrete stappen of bindende doelstellingen.

Samengevat biedt de visie zowel kansen als uitdagingen. Hoewel ze niet zo vooruitstrevend is als sommigen hadden gehoopt, creëert ze wel de ruimte om met de Commissie verder te werken aan eiwitdiversificatie. Dit moet de focus zijn voor het komende jaar: stakeholders uit de hele waardeketen samenbrengen om gezamenlijke stappen te zetten richting een duurzamere en meer gediversifieerde eiwitvoorziening in de EU”, besluit Vandamme.