Fonterra buigt zich over kapitaalstructuur

Het bestuur van de Nieuw-Zeelandse zuivelonderneming Fonterra is met de leden in gesprek over een mogelijke aanpassing van de kapitaalstructuur. Een aanpassing moet de leden-melkveehouders meer financiële flexibiliteit bieden, zo meldt het bestuur.

Melkaanvoer onder druk

Een van de aanleidingen voor de eventuele wijziging is een te verwachten daling van de melkaanvoer. Ook in Nieuw-Zeeland hebben veehouders te maken met aangescherpte milieueisen en alternatief landgebruik. Daarnaast is er flinke concurrentie. Het is voor melkveehouders gemakkelijk om over te stappen naar een particuliere zuivelonderneming. Voor levering van melk aan zuivelcoöperatie Fonterra moet immers worden geïnvesteerd in aandelen. Bij veel concurrenten is dat niet het geval.

Aantal droge aandelen neemt toe

Als gevolg van een dalende melkaanvoer neemt bij leden van Fonterra het aantal droge aandelen (red. aandelen niet gekoppeld aan melkaanvoer) toe. Sinds 2013, het jaar van de vorige structuurwijziging, hebben leden de mogelijkheid een deel van deze droge aandelen te verkopen via het Fonterra Shareholders Fund (FSF). Externe partijen kunnen deze aandelen, met beperkte rechten, kopen. Ze kunnen meedelen in de resultaten van de onderneming, maar krijgen geen stemrecht of iets dergelijks. De angst bestaat dat melkveehouders flink meer droge aandelen op deze manier gaan verkopen. Vooral in financieel zware tijden is dit verleidelijk. Dit kan het eigendom en de zeggenschap van de leden onder druk zetten. Fonterra kan ervoor kiezen aandelen terug te kopen of om het maximum percentage FSF-aandelen te verhogen. Beide opties zijn volgens Fonterra echter niet ideaal.

Het waren gloriejaren voor Fonterra en een generatie van boeren had dollartekens in de ogen

Coöperatiedeskundige Onno van Bekkum

Risico’s externe aandeelhouders

Coöperatiedeskundige Onno van Bekkum (CO-OP Champions) wees destijds al op de risico’s van de toelating van externe aandeelhouders voor eigendom en zeggenschap van leden. Hij vond in Nieuw-Zeeland – zacht uitgedrukt – geen luisterend oor. De melkaanvoer nam toe en de onderneming was hard op zoek naar nieuw investeringskapitaal. “Het waren gloriejaren voor Fonterra en een generatie van boeren had dollartekens in de ogen. Die wilden cashen en dat is gelukt. Maar nu moeten ze alsnog het toen onopgeloste probleem aanpakken van de financiering en waardedeling van de coöperatie van leden-generatie op generatie.” Met een stagnerende en zelfs krimpende melkplas loopt het huidige systeem volgens Van Bekkum vast. De bestuurlijke cultuur om dit fundamenteel en goed op te willen pakken, lijkt volgens hem nu veel beter.

Nieuwe realiteit

Fonterra bevindt zich nu in een nieuwe realiteit. De focus ligt weer primair op het vermarkten van Nieuw-Zeelandse melk en de wereldwijde expansiedrift is als gevolg van meerdere tegenslagen als sneeuw voor de zon verdwenen. Voor het bestuur reden om de kapitaalstructuur opnieuw tegen het licht te houden. Een van de mogelijkheden is om de situatie te laten zoals die is, inclusief de mogelijkheid voor derden om in de coöperatie te blijven investeren.

Eigendomsrecht en zeggenschap leden beschermen

Gedurende het huidige consultatieproces is de optie van het omzetten van droge aandelen echter stilgelegd. Reden is een voorstel van het bestuur om alle aandelen in dit fonds (momenteel maximaal 20% van droge aandelen en maximaal 15% van alle aandelen) terug te kopen of de omvang van het fonds verder te beperken. Dit om het eigendomsrecht en de zeggenschap van leden te beschermen. Verder stelt het bestuur voor om het aantal aandelen nodig voor levering van een bepaald volume melk te verminderen. Dit om de drempel voor melklevering aan Fonterra te verlagen.

Andere mogelijkheden

Genoemde voorstellen hebben de voorkeur van het bestuur. Maar er zijn nog tal van andere mogelijkheden om de kapitaalsstructuur aan te passen. Zo zou Fonterra in de toekomst met leveringsaandelen en investeringsaandelen kunnen gaan werken. Ook het loskoppelen van aandelen aan melklevering is een mogelijkheid. Het bestuur gaat tijdens ledenbijeenkomsten met de achterban in gesprek over de verschillende mogelijkheden. Ervaring leert dat een besluit nog wel even op zich laat wachten. Een wijziging van de kapitaalstructuur kan de waarde van aandelen flink negatief beïnvloeden. Daarbij kan het terugkopen van aandelen in handen van externe partijen leden-melkveehouders komende 10 jaar honderden miljoenen euro’s kosten. Mocht Fonterra daadwerkelijk aandelen uit het Fonterra Shareholders Fund willen terugkopen, dan moet ook nog eens een meerderheid van 75%, van zowel de leden als de externe investeerders, met een voorstel akkoord gaan. “Grote voordeel is wel dat de huidige koers nog maar de helft is van wat die in 2013-14, kort na het begin van de beurshandel, was. Wat dat betreft een goed moment”, aldus Van Bekkum.

Fonterra is voornemens een eventuele wijziging van de kapitaalstructuur tijdens de jaarvergadering in november aan de leden voor te leggen voor stemming.