Je hart volgen en tuinder worden

Wat is het wezen van een tuinbouwbedrijf? Fruit en groente telen bestemd voor directe verse consumptie door mensen in de buurt, zou ik zeggen. Vandaar dat tuinderij historisch gezien altijd ontstond rond de steden, vlak buiten de stadsmuren. Die essentie is dus eerder stedelijk dan ‘plattelandelijk’.

Maar juist op misschien wel het platste land van Nederland zag ik vorige week die essentie van het tuinbouwbedrijf afstralen van Janneke van der Velde en haar Tuin naast de Branding op Schiermonnikoog. Zij teelt groente uitsluitend voor de mensen op het eiland. Die mensen, toeristen zowel als eilanders, bevinden zich op Schier altijd binnen fietsafstand: geen enkele woning op het waddeneiland is verder dan 3,5 kilometer van Janneke’s tuin verwijderd. Dat is nog eens een korte keten.

De ondernemer als avonturier

Ten opzichte van boeren profileren tuinders zich wel eens als wezenlijk méér ondernemend, écht op de markt gericht en niet op Brusselse subsidie. Ook als dat de essentie van tuinbouw zou zijn, past Janneke uitstekend in dat plaatje. Ze keek naar haar leven, volgde haar hart en gaf haar baan als psycholoog bij het Universitair Medisch Centrum Groningen op om zich in het avontuur te storten op een gepacht lapje grond naast melkveehouderij De Branding.

_{Lees verder onder de foto‘s}

Ze mocht op die anderhalve hectare een schuurtje neerzetten, een piepkleine glazen kas en twee boogkassen. Er werden, met wat hulp van vriendelijke eilanders, windsingels geplant en akkertjes gecreëerd op de hier en daar wat kleiige, maar voornamelijk zandige grond. Behalve als pluktuin zette ze haar tuinbouwbedrijfje ook in de markt als leverancier van lokale groente en fruit aan de op dit vakantie-eiland overdadig aanwezige horeca. En verder stelt ze voor vaste klanten groentetassen samen.

Gemeente Schiermonnikoog wil zelfvoorzienend worden

In het gemeentebeleid van Schiermonnikoog is het streven opgenomen zelfvoorzienend te worden. Dat gaf ook beleidsmatig voldoende ruimte om te kunnen ondernemen. En ook markttechnisch blijkt er vier jaar later voldoende ruimte. Er is nu zelfs sprake van een mogelijke tweede en derde tuin.

Waarom werkt dit hier? De aanstekelijke lach van deze spontane ‘tuinder’ (ze moest vier jaar geleden eerst nog een basale cursus groente kweken volgen) helpt. Het feit dat hier elke week, tijdens de vakanties zelfs elke dag, bootladingen vol nieuwe klanten in blije vakantiestemming aan komen varen helpt ook. En geen concurrentie van andere aanbieders van groente en fruit, behalve de kleine buurt-Spar in het dorp met een nogal bescheiden assortiment, ook dat helpt.

Niet gestuit door corona

Gooit corona dan nu geen roet in het eten? Schiermonnikoog is de herfstvakantie niet ongeschonden doorgekomen. Men maakte zich er twee weken geleden al druk om de toestroom van vakantievierders. En vorige week moest inderdaad de eerste positief geteste eilander naar een ziekenhuis op het vasteland.

De vraag van de lokale horeca naar Janneke’s onbespoten eilandgroenten valt nu dus ook grotendeels weg. Ze blijft er echter optimistisch onder. Haar teeltseizoen loopt immers op zijn eind. En tot nu toe had ze eerder zorgen dat de Tuin aan zijn eigen succes ten onder zou gaan. Mensen stonden ook dit voorjaar en deze zomer al om ’s ochtends vroeg klaar om te komen plukken, soms compleet met een boodschappenlijstje, zodat er voor de middag al geen sla of aardbeien meer waren.

Aanbod op dit eiland nooit te groot

Zelfs al zou er in de tweede helft van de tweede coronagolf, of volgend voorjaar in een onverhoopte derde golf, vanwege een complete lockdown geen vakantieganger het eiland meer op mogen, een groente-overschot is op Schiermonnikoog heel ver weg. Dat is uiteindelijk het geheim van kunnen leven van een lokale groentetuin: dat jouw aanbod sowieso niet te groot is voor wat men lokaal óp kan, én dat de klanten het jou net wat meer gunnen dan die anonieme telers vanuit den vreemde.