Merle Koomans (50) is directeur van biologische coöperatie Odin. - Foto: Ton Kastermans
Bio-coöperatie Odin heeft een goed jaar achter de rug en opent op 18 februari de 27e supermarkt in Doetinchem. Een interview met directeur Merle Koomans.
Bio-coöperatie en groothandel Odin groeit de laatste jaren stevig door. De omzet is tussen 2015 en 2021 verdubbeld, het aantal supermarkten steeg in die periode van 16 naar 27 en er zijn inmiddels 150 afhaalpunten. De coöperatie – die ook over een eigen boerderij en imkerij beschikt – heeft mede door de coronacrisis de wind in de zeilen gekregen. “De aanleiding is natuurlijk vervelend en de horeca zit op slot, maar feit is dat de consument nu bewuster boodschappen doet. Dat merken we bij Odin”, vertelt Merle Koomans.
Hoe wordt Odin beleverd?
“We zijn geen boerencoöperatie, maar hebben in de loop der jaren wel een sterke vertrouwensband met onze leveranciers opgebouwd. Op dit moment komt 60% van de producten uit Nederland en 40% uit de rest van Europa. Dit zijn vooral fruit en groente uit Italië en Spanje. In eigen land worden aardappelen en verse groente vaak rechtstreeks geleverd. Vlees en granen komen indirect via de slager of bakker. Bij zuivel is het beeld wisselend. Of boeren leveren rechtstreeks of ze worden vertegenwoordigd door bedrijven als Weerribben Zuivel of Bastiaansen Kaas.”
Heeft vlees perspectief bij Odin?
“We doen veel plantaardig en vegetarisch, maar dieren en vlees horen er in onze biologisch-dynamische visie bij. Het verhaal moet dan wel kloppen; bedrijfstype, overeenstemmende langetermijnvisie, goede kwaliteit en de juiste kringlopen. Als dat op orde is, verdient zulk vlees ook afzet.”
Zijn die initiatieven er al?
“Ja, onze eigen bio-slager koopt nu bij één melkveehouderij koeien in. Daarnaast hebben we lokaal contacten met vleesveehouders die verschillende rassen houden. Die leveren al biodynamisch vlees en dat bevalt ons goed. We staan echter aan het begin en we zoeken nog naar de juiste vorm qua aanbod en derving.”
Hoe groot is het Odin-assortiment nu?
“Er zijn zo’n 7.000 producten, maar het assortiment is niet overal gelijk. Onze supermarkt in Den Haag betrekt bijvoorbeeld bijna alles via onze groothandel; ons basisassortiment. Maar in Almere is juist 20% van het assortiment lokaal. Er liggen dus kansen voor boeren om hun lokale Odin te beleveren.”
De bio-keten kan veel zonder de overheid, maar je kunt niet alles bij de markt neerleggen
Kan Odin doorgroeien zonder omschakelaars?
“Dat is zeker een aandachtspunt. Omschakelen is een ingrijpende stap en kosten liggen hoog. Dat geldt vooral voor de veehouderij en glastuinbouw. Perspectief creëer je met afzet, maar dit perspectief moet beter. Daarin speelt de overheid een rol. De bio-keten kan veel zonder die overheid, maar je kunt niet alles bij de markt neerleggen. De Nederlandse consument kijkt sterk naar prijs. Om afzet te stimuleren, zou afschaffing of verlaging van btw op bio-producten een goed middel zijn. Want als je biologisch op andere manieren goedkoper maakt, bereik je qua duurzaamheid juist een averechts effect.”
Is dat uw enige zorg?
“Nee, de borging van onze bestaande aanvoer is ook een spannend thema. In de bio-keten zijn steeds meer spelers die uit de ruif willen mee-eten; van grote supermarktketens tot verwerkers die ook een bio-tak opzetten. Juist omdat het aantal omschakelaars tegenvalt, neemt de druk op bestaande leveranciers toe. We blijven hard werken aan vaste relaties met onze ketenpartners.”
Hoe pakt corona uit voor Odin?
“De omzet lag in 2020 gemiddeld tot 20% hoger dan in het jaar ervoor. Corona had als gevolg dat de consument bewuster boodschappen is gaan doen. De Odin-winkels konden aan die behoefte voldoen omdat het bio-assortiment veel groter is dan bij een reguliere supermarkt. Daarnaast is de online verkoop sterk toegenomen. Die bedraagt inmiddels 5% van de totale omzet.”
Ik ben er van overtuigd dat we een deel van onze nieuwe klanten zullen behouden
Is er ook een risico? Corona zal immers een keer verdwijnen?
“Gelukkig wel, maar Odin-winkels zijn er zeker niet afhankelijk van geworden. De verkooppiek zal uiteraard afvlakken, maar ik ben er van overtuigd dat we een deel van onze nieuwe klanten zullen behouden. Dit zijn vooral kritische jongeren die belang hechten aan de vegantrend en niet zozeer kijken naar gemaksvoedsel. Er is een groeiende groep mensen die gezond wil eten en zich zorgen maakt. Die groep legt ook steeds vaker een link met het klimaat en de biodiversiteit en op die punten doen wij het goed.”
Hoe ontwikkelt de thuisbezorg-tak zich?
“Odin is in 2015 begonnen met thuisbezorgen en sindsdien is de online verkoop vervijfvoudigd. We kunnen nu 3.500 producten leveren. Dat is de helft van het assortiment; compleet, maar met minder variaties.”
Hoe snel bezorgen jullie?
“Dat verschilt per regio. We leveren zes dagen per week en werken met verschillende routes. Klanten bestellen uiterlijk 1,5 dag voor bezorging. In Zeeland, Limburg, Groningen, Friesland en Drenthe bezorgen we niet omdat daar nog geen Odin-winkels zijn. In het noorden hebben we zelfs nooit een distributienetwerk gehad. Maar we werken wel samen, bijvoorbeeld met groothandel BioNoord. Dan kan logistiek wat afgesproken worden. Ook kunnen we klanten werven voor een nieuwe route.”
Hoe wil Odin zich positioneren?
“Met biodiversiteit en een andere economie. We willen optimaler samenwerken in de bio-keten. Nu is het nog te veel ieder voor zich. Odin wil een gezonde keten, waarin elke ketenpartij zijn boterham op een duurzame manier kan verdienen. Winst is geen doel, maar een middel om onze idealen te realiseren. Wij hebben geen aandeelhouders en streven niet naar winstmaximalisatie. Winst vloeit terug naar onze boerderij en winkels en zeker ook naar boerenvoorlichting, bijvoorbeeld via zaadgoedprojecten of onze imkerij. Onze imker denkt mee over sloten- en akkerrandenbeheer of graslandvariatie. Ook geeft hij bijencursussen. Daar willen we boeren mee helpen.”
