Namaakproducten steeds sneller over de (online) toonbank

Naast luxe goederen zoals merkkleding of parfums worden ook steeds meer producten voor dagelijks gebruik nagemaakt. Dat blijkt uit een rapport van Europol en het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de EU (EUIPO).

Dranken nagemaakt

Telefoons, tandpasta, mondkapjes en poetsmiddelen, maar ook levensmiddelen zoals dranken: uit de nieuwste Dreigingsevaluatie inzake Criminaliteit op IER-gebied blijkt dat de verspreiding van namaakgoederen tijdens de Covid-19-pandemie een sterke groei heeft doorgemaakt. De gezondheidscrisis heeft voor criminelen nieuwe mogelijkheden gecreëerd om hun bedrijfsmodellen aan de nieuwe wereldorde aan te passen. Zo blijken steeds meer producten online te worden aangeboden en worden er ook steeds vaker valse dagelijkse producten aangetroffen zoals nagemaakte geneesmiddelen, levensmiddelen en dranken, cosmetica en speelgoed. Beide instanties waarschuwen dat namaak en piraterij een ernstige bedreiging vormen voor de gezondheid en veiligheid van consumenten alsook voor de Europese economie.

Online shoppen

Volgens gegevens van Oeso en EUIPO werd in 2019 voor € 119 miljard aan nagemaakte en illegaal gekopieerde goederen ingevoerd, wat neerkomt op 5,8% van alle goederen die de EU binnenkomen. Sinds 2020 is dit flink toegenomen. Door de pandemie kon de verspreiding van namaak bijna volledig verschuiven van fysieke naar digitale winkels, socialemediaplatforms en instant messaging services, die de consument doorgaans met misleidende kortingen of lage prijzen lokken. Online shoppen kreeg een enorme boost door de wereldwijde lockdowns en werd ook daarna vaak sterk aanbevolen in het kader van de afstandsregels.

Gevaar voor gezondheid

Volgens het rapport zijn de illegale producten nog steeds grotendeels van buiten de EU afkomstig, met name uit China en andere delen van Azië. De auteurs wijzen wel op een stijgend aantal illegale laboratoria binnen de EU. Ook worden steeds vaker ingevoerde namaakverpakkingsmaterialen en halffabricaten onderschept, wat volgens de onderzoekers wijst op de aanwezigheid van illegale productiefaciliteiten binnen de EU.

Namaakproducten zullen in het beste geval niet dezelfde werking hebben. In het slechtste geval kunnen ze rampzalige gevolgen hebben

“De Covid-19-pandemie heeft voor criminelen nieuwe mogelijkheden gecreëerd om nagemaakte en ondermaatse goederen te verkopen”, reageert hoofd van Europol Catherine De Bolle op de nieuwe Dreigingsevaluatie. “Deze producten zullen in het beste geval niet dezelfde betrouwbare werking hebben als de authentieke producten. In het slechtste geval kunnen ze rampzalige gevolgen hebben. Uit de inbeslagnames blijkt dat deze goederen steeds meer binnen de EU worden geproduceerd, terwijl criminelen als gevolg van de pandemie in nog grotere mate gebruikmaken van digitale middelen om hun illegale goederen te produceren en te distribueren”, zegt ze. Bij de productie van illegale levensmiddelen, en vooral dranken, wordt naar verluidt alsmaar professioneler en geavanceerder te werk gegaan en neemt een aantal vervalsers zelfs de volledige toeleverings- en distributieketen voor hun rekening.

Grote winstmarges

Vervalsingen op de markt brengen, blijkt een zeer lucratieve activiteit voor de betrokken criminele netwerken, die grote winsten opstrijken terwijl ze relatief weinig risico’s lopen. Zeker aan het begin van de pandemie was er een enorme wildgroei te zien aan producten als mondmaskers, ontsmettingsmiddelen en beschermingskledij. Dit kwam onder meer omdat legale leveranciers de grote vraag naar deze producten niet konden bolwerken. Criminelen hebben van dit momentum geprofiteerd om zich toe te leggen op de productie en verspreiding van onveilige of vervalste sanitaire middelen. Sommige van deze hygiëneproducten die speciaal voor de coronacrisis werden geproduceerd, vonden hun weg op het dark web, maar opvallend was dat het reguliere internet ook overspoeld werd door deze namaakproducten. Sommige speciaal daarvoor opgezette websites verdwenen weer even snel nadat er negatieve commentaren van opgelichte klanten verschenen.

Grensoverstijgende maatregelen

Europol roept op tot gecoördineerde, grensoverstijgende maatregelen ter bestrijding van deze praktijken. “We moeten ervoor zorgen dat gewetenloze vervalsers een hoge prijs betalen”, concludeert De Bolle.