Pakt China de leiding in de plantaardige revolutie?

De toekomst van de eiwittransitie, en in het bijzonder de rol die plantaardige vleesvervangers daarin spelen, heeft me de afgelopen weken flink beziggehouden.

Dat begon met een gesprek op een verjaardag waarin iemand met een knipoog zei: “Als het om langetermijninvesteringen gaat, kun je erop rekenen dat de Chinezen straks De Vegetarische Slager kopen.” Een grapje, dacht ik. Maar nu begin ik me af te vragen of er een kern van waarheid in zit.

Want als we kijken naar de recente ontwikkelingen bij Unilever en Nestlé, zien we dat grote westerse voedingsbedrijven hun plantaardige ambities sterk afbouwen. En terwijl de Europese en Amerikaanse markt zich lijkt terug te trekken, zet China juist vol in op alternatieve eiwitten.

Wat gebeurt er bij Unilever?

In zeven maanden tijd zagen we het vertrek van de CEO’s van Unilever, Nestlé en Monde Nissin – bedrijven die allemaal grote plantaardige merken in hun portfolio hebben en zwakke prestaties leveren in de vleesvervangersmarkt.

De Vegetarische Slager, ooit hét paradepaardje van Unilever op het gebied van plantaardige eiwitten, lijkt nu een blok aan het been te zijn. Het merk zou al in de verkoop staan, maar het vinden van een koper blijkt lastig. Dit laat zien hoe sterk de markt is afgekoeld. En Unilever is niet alleen. Nestlé heeft zijn Garden Gourmet-merk al uit verschillende markten teruggetrokken en Monde Nissin moet enorme afboekingen doen op Quorn.

Wat deze bedrijven nu beseffen, is dat de groeiverwachtingen van een paar jaar geleden veel te rooskleurig waren. De consument blijft niet vanzelf terugkomen, zeker nu er steeds meer kritiek is op ultrabewerkt voedsel.

China ziet kansen waar het Westen twijfelt

Terwijl westerse bedrijven terugschakelen, zet China juist vol in op alternatieve eiwitten. Tijdens de jaarlijkse Two Sessions (de belangrijkste politieke vergadering van het jaar) kondigde de Chinese regering aan fors te investeren in de sector.

Dit past binnen een bredere strategie. China wil minder afhankelijk zijn van vleesimport en zoekt naar manieren om de eiwitvoorziening op lange termijn veilig te stellen. De overheid stimuleert onderzoek naar fermentatie-gebaseerde eiwitten en investeert in kweekvlees – een totaal ander beeld dan wat we in Europa en de VS zien.

Als deze trend zich doorzet, zou het zomaar kunnen dat Chinese bedrijven de ruimte gaan vullen die Unilever, Nestlé en andere westerse giganten achterlaten. Misschien is het idee dat een Chinese investeerder De Vegetarische Slager koopt dus helemaal niet zo gek.

Wat betekent dit voor Nederland?

Voor Nederlandse plantaardige start-ups en scale-ups is dit een cruciaal moment. Met een steeds guurder investeringsklimaat in Europa dreigen ze in een dubbele dip terecht te komen. Namelijk minder kapitaal uit Europa en de VS – Nu grote bedrijven afhaken, zullen durfkapitalisten en investeerders voorzichtiger worden. En minder groeikansen in de westerse markt – De consument twijfelt, en supermarkten kijken kritisch naar de doorstroom van plantaardige producten.

De logische vraag is: moeten Nederlandse bedrijven zich richten op de Chinese markt? Deels misschien wel. Maar nog belangrijker is dat bedrijven hun verdienmodel heroverwegen. Niet alle plantaardige merken zullen een groot consumentenmerk worden. Misschien ligt de toekomst van Nederlandse bedrijven wel meer in de B2B-markt, als ingrediëntenleveranciers in plaats van directe consumentenmerken.

Wie grijpt de kans?

De grote westerse bedrijven lijken hun handen van de plantaardige markt af te trekken. Maar dat betekent niet dat de eiwittransitie stopt. China ziet juist kansen, en de vraag is wie als eerste in dit gat springt.

Voor Nederlandse bedrijven wordt het zaak om slim te manoeuvreren. De markt is er, maar vraagt om een andere benadering. Want als we niet oppassen, kunnen we straks alleen nog maar toekijken terwijl Peking de leiding neemt in de plantaardige revolutie.