Stop de EU-sponsoring door grote bedrijven

Stel je voor dat bij alle corona-persconferenties van de ministers Rutte en De Jonge op de wand achter de politici en gebarentolk bij het logo van de Rijksoverheid diverse bedrijfslogo’s zouden staan. En dat de slogan zou zijn: ‘Alleen samen met Coca-Cola krijgen we corona onder controle’. Uiteraard is het ondenkbaar dat politiek Den Haag dit toestaat vanuit het oogpunt van belangenverstrengeling, geloofwaardigheid en reputatierisico’s.

Sponsordeals rondom voorzitterschap EU-Raad

Op EU-niveau is dit merkwaardig genoeg wél de gangbare praktijk. Coca-Cola, BMW en andere grote bedrijven sponsoren al ruim vijftien jaar het halfjaarlijks roulerende voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Het is volstrekt onaanvaardbaar dat EU-regeringen sponsordeals sluiten met bedrijven die ook ambitieuze lobbyagenda’s in Brussel hebben. De producten of diensten van de sponsorbedrijven zijn bovendien opvallend vaak in directe tegenspraak met het Europese beleid dat wordt ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid en gezondheid.

Promotie van met suiker volgestopte frisdranken

Het Europese klimaatplan Green Deal, de Farm to Fork-voedselstrategie en het EU-plan voor kankerbestrijding erkennen allemaal dat wat we consumeren, directe gevolgen heeft voor onze gezondheid en het klimaat. En toch worden onder meer bedrijven die met suiker volgestopte frisdranken produceren, actief gepromoot door onze beleidsmakers.

In 2016 liet de Nederlandse regering zich tijdens het voorzitterschap van de Raad onder meer (in natura, via de cateraar) sponsoren door Heineken. In 2019 was Coca-Cola zelfs ‘premium partner’ tijdens het Roemeense voorzitterschap en stond met het logo op alle posters en achterwandjes naast het logo van de Roemeens overheid.

Het huidige EU-voorzitterschap van de Raad, in handen van Portugal, heeft onder meer sponsordeals gesloten met de Portugese distributeur van Pepsi, Gatorade en Lipton. Vreemd, want in 2017 voerde Portugal een suikertaks in in de strijd tegen obesitas.

Lees ook: Cosun wil geen heffing op suiker

Sponsor én lobbyist in de EU

Sommige voorzitterschappen bieden bedrijven dus ‘platina-’ of ‘goud-niveaus’ van sponsoring. Door een gebrek aan transparantie heeft niemand een idee welke voordelen worden verleend. Andere voorzitterschappen adverteren proactief om sponsors te lokken, waarbij zij ‘onbetaalbare publiciteit, prestige en versterkte merkherkenning voor hun diensten en producten’ aanboden, zoals de Maltese regering deed in 2017.

Diverse sponsors zijn tevens grote lobbyisten in de EU, die miljoenen euro’s per jaar uitgeven om Europese beleidsvorming te beïnvloeden. Het is volkomen duidelijk waarom deze bedrijven zich willen inlaten met de voorzitterschappen van de Raad, de ministers van de lidstaten en de ambtenaren. Zelfs als de volledige details van de voordelen die zij ontvangen voor het publiek verborgen worden gehouden.

Reputatieschade door duistere deals

De Europese lidstaten hebben de reputatieschade en het risico op belangenconflicten die het gevolg kunnen zijn van dergelijke duistere deals, onderschat. Woedend over de sponsoring van het Roemeense voorzitterschap door Coca-Cola in 2019, diende ‘voedselwaakhond’ Foodwatch een klacht in bij de Europese Ombudsman Emily O‘Reilly, die het ermee eens was dat deze deals ’ reputatierisico‘s’ met zich meebrengen voor de EU en dat er richtlijnen zouden moeten worden opgesteld.

Bedrijfssponsoring reguleren

In reactie op de uitspraak van de Europese Ombudsman, hebben de EU-lidstaten in de Raad een reeks richtlijnen besproken om bedrijfssponsoring te reguleren. De richtlijnen die momenteel op tafel liggen zijn zeer zwak en zouden de sponsorpraktijken an sich niet verbieden, maar enkel meer transparantie eisen. Er is zelfs een groep lidstaten die pleit voor nog zwakkere richtsnoeren, waardoor het probleem helemaal niet wordt aangepakt.

Ondertussen hebben ook leden van het Europees Parlement hun grote bezorgdheid geuit over de mogelijke reputatieschade en het risico van verlies van vertrouwen in de EU, veroorzaakt door dergelijke sponsoring.

Kosten voorzitterschap uit de EU-begroting financieren

Wat nu te doen? Dat is het makkelijke gedeelte. De Europese lidstaten moeten met elkaar afspreken om alle bedrijfssponsoring voor toekomstige voorzitterschappen van de Raad te verbieden. De Raad moet ervoor zorgen dat alle essentiële kosten van de voorzitterschappen uit de EU-begroting worden gefinancierd. De lidstaten moeten zich ertoe verbinden een eerlijke prijs te betalen voor alle diensten of producten die zij ter aanvulling van hun voorzitterschappen willen aanschaffen, om elk gevoel van sponsoring, gunst of belangenconflict te vermijden.

Frank Lindner is campaigner bij ‘voedselwaakhond’ Foodwatch