Transitiecoalitie Voedsel: eiwittransitie voorbij fase van agenderen

De eiwittransitie belandt in een nieuwe fase. Hierin is de tijd van agenderen voorbij, maar is het tijd om te gaan nuanceren.

Dat stelt de Transitiecoalitie Voedsel (TcV). “Het is duidelijk dat de eiwittransitie nodig is vanuit allerlei hoeken. De fase van urgentie zijn we nu voorbij. We moeten nadenken over nuances: Hoe gezond is het? Wie bereiken we met welke boodschap?”, zo schetste Natascha Kooiman, kwartiermaker eiwittransitie & voedselomgeving bij de organisatie, tijdens de Inspiratiedag voor leden op 4 juli.

Pionieren, competitie, samenwerking en institutionalisering

Samenwerkingsorganisatie TcV volgt een transitietheorie die bestaat uit vier fases: pionieren, competitie, samenwerking en institutionalisering. Volgens Kooiman bevindt de eiwittransitie, één van de thema’s van TcV, zich in de overgang van fase 2 naar fase 3. Dat is een gemiddelde. “De politiek bevindt zich meer in fase 1, terwijl bedrijven zich al meer in fase 3 bevinden.” Kooiman noemt de consumptiedoelstelling van de overheid als voorbeeld. “De doelstelling van de verhouding 50% plantaardig en 50% dierlijk die in het leven werd geroepen door minister Staghouwer was revolutionair. Er volgden geen visie en geen maatregelen, maar het was een begin.”

Veel vragen over de gezondheid van vlees- en zuivelvervangers

Hoewel er beweging is, is er nog veel werk aan de winkel volgens de kwartiermaker. Ze haalde een poster uit 1973 aan met daarop de tekst ‘Minder vlees mevrouw, u weet wel waarom!’. Het was een reactie op een promotiecampagne van de vleessector die de slogan ‘Vlees mevrouw, u weet best waarom’ gebruikte. “Als we terugkijken naar dit moment, kunnen we stellen dat we nu nog niet veel verder zijn”, aldus Kooiman. Er zijn (nog steeds) veel tegengeluiden en de consumptie van dierlijke producten is nog groot. Ook zijn er veel vragen over de gezondheid van vlees- en zuivelvervangers. Dat is een relevant punt dat aangepakt moet worden, aldus Kooiman.

Volgens TcV is dan ook de vraag ‘hoe kunnen we gezondheid als uitgangspunt nemen?’. Daarnaast moet er gesleuteld worden aan de communicatie. Kooiman: “Veel mensen denken bij het horen van het woord eiwittransitie: Ik mag geen vlees meer eten. Het woord schrikt af. Dat zorgt voor tegenstanders, terwijl het veel genuanceerder ligt dan dat. Hoe kunnen we de boodschap overbrengen zonder af te schrikken?”.

Een intuïtie mist om de juiste dingen te doen

Volgens Edgar Schwandt, consultant bij NewForesight en een van de sprekers op de inspiratiedag, is het belangrijk om ‘de goede dingen te doen in de goede fase’. Hij stelt dat transities verschillend van elkaar zijn, en dat er in transities die met duurzaamheid te maken hebben, vaak een intuïtie mist om de juiste dingen te doen. “We moeten komen tot een gedeeld beeld: waar hebben we het over en wat is er in een bepaalde fase nodig om verder te komen.” Volgens Schwandt zijn er vier factoren die de uitkomst van een transitie bepalen: de huidige marktdynamiek, het beleidsregime, de stem van de gedupeerden en de beschikbaarheid van alternatieven. Om een verandering teweeg te brengen is analyse en aanpassing op deze vier vlakken nodig.

Niet geforceerd samenwerken

Schwandt benadrukt ook dat het belangrijk is om binnen een transitie naar de verschillende ‘stukjes’ van die transitie te kijken. Zo bevinden het supermarktaanbod van vleesvervangers of het anders beprijzen van dierlijke producten zich in verschillende fases van de transitie. Focus op wat werkt is daarbij van belang. “We moeten keuzes maken. Het helpt niet om eindeloos te benoemen wat ook heel sympathiek klinkt maar uiteindelijk niet blijkt te werken”, zo klonk het op de bijeenkomst. Ook samenwerking speelt een rol in het succes van een transitie. “Maar het werkt niet om in een fase van competitie geforceerd te moeten samenwerken. Alles moet plaatsvinden op het juiste moment om het gewenste resultaat te bereiken”, aldus Schwandt.