Vijf jaar lectoraat eiwittransitie: verschuiving van eiwitbronnen

Na vijf jaar komt er een einde aan de samenwerking tussen NIZO en de onderwijsinstelling in het lectoraat. De lectoren Fred van de Velde en waarnemend lectoren Renske Janssen en Emma Teuling maakten de balans op. Het lectoraat had grofweg twee doelstellingen: het verbeteren van de praktijkgerichte onderzoeksvaardigheden van studenten en het leveren van een bijdrage aan de eiwittransitie in Nederland. Daarbij wordt de verschuiving naar een verhouding van 50/50 dierlijke en plantaardige eiwitten bedoeld. Wat betreft het onderwijs hebben zo’n 200 studenten een project uitgevoerd binnen het onderwerp eiwittransitie. Er waren 11 verschillende opleidingen, ook buiten de HAS, bij betrokken en 42 docenten en docentonderzoekers.

Ketenaanpak in eiwittransitie

Binnen het lectoraat werd een grote hoeveelheid projecten binnengehaald. “Ketenaanpak is essentieel in de eiwittransitie. Dat is waarom de samenwerking met de HAS ook zo goed was. Hier zijn opleidingen en is expertise aanwezig over de hele keten”, zo vertelde Fred van de Velde tijdens zijn afscheidsrede. Binnen de projecten werkten ketenpartners dan ook samen met studenten aan bijvoorbeeld nieuwe technologieën of producten. Voorbeelden van enkele projecten in de afgelopen vijf jaar zijn het ontwikkelen van een eiwitonderwijspakket, het meten van functioneel eiwit, de extractie van eiwitten uit zeewier, het positioneren van lupine op de markt en het onderzoeken van de potentie van insecten in vleesvervangers.

We waren één van de eersten die aan de weg timmerden met veldbonen

Het eerste project in 2017, de basis onder het lectoraat zoals Van de Velde het noemde, was het PULSE-project. Hierin hielden zeven bedrijven, waaronder Limagrain, Cosucra en Ruitenberg Ingredients, zich samen met het lectoraat bezig met de ontwikkeling van eiwitingrediënten uit veldbonen en erwten. Van de Velde ziet dit als een belangrijke aanjager voor de aandacht voor de veldboon, die in de jaren erna alleen maar toenam. “In 2017 moesten we vaak nog uitleggen wat een veldboon was. Ook was nog redelijk onbekend hoe je eiwitingrediënten uit de veldboon kunt halen. Inmiddels is die bekendheid veel groter geworden en struikel je bijna over deze grondstof. We waren met het project één van de eersten die aan de weg timmerden met veldbonen.” Binnen het project wisten de partners het voor elkaar te krijgen een eiwitisolaat uit veldbonen te halen met een hoog eiwitgehalte (meer dan 88%) en een hoge functionaliteit. Daarmee werd door studenten onder andere een vegan ijs ontwikkeld.

Precisiefermentatie

Emma Teuling, die samen met Renske Janssen het lectoraat voor een jaar waarnam nadat Fred van de Velde stopte, ziet niet alleen een verschuiving tussen plantaardige eiwitbronnen, maar ook naar andere eiwitten. “We moeten het niet meer alleen over plantaardige eiwitten hebben, maar over vegan eiwitten, want er is inmiddels veel meer. Een voorbeeld hiervan zijn de microbiële of eencellige eiwitbronnen.” Op dit terrein zijn de laatste tijd veel ontwikkelingen, zowel bij de biomassa-eiwitten als de eiwitten uit precisiefermentatie. Echter zijn er veel daarvan nog niet toepasbaar in voedsel omdat ze nog niet zijn toegelaten op de Europese markt. De aandacht voor eiwitbronnen is dus in de afgelopen jaren verbreed. Daarnaast is ook de aandacht voor de rol van boeren in de eiwittransitie toegenomen, is er een overheidsdocument dat richting moet geven (Nationale Eiwitstrategie) en zijn er veel meer verschillende organisaties bezig met het onderwerp. “Het vinden van cijfers over hoe die eiwittransitie er nu uitziet is moeilijk, maar mijn gevoel zegt dat er nog veel werk aan de winkel is voor de verschuiving naar 50/50 plantaardige en dierlijke eiwitten”, aldus Van de Velde. Het lectoraat stopt dan ook niet, de HAS is op zoek naar een nieuwe lector die het onderwerp gaat dragen.

Lees ook het interview met Fred van de Velde: ‘Vleesvervanger met alle gewenste aspecten mogelijk’