Vijftig tinten grijs

Tegenover mij zit een aandachtige, sympathieke man. Niet direct wat ik me voorstel bij een bankier. Toch is Alex Datema directeur Food & Agri bij Rabobank. De bank wil een fundamentele verandering inzetten, zo staat in haar nieuwe visie. Het feit dat hij aanschuift in mijn podcast Studio Plantaardig is alvast een goed teken.

Natuurlijk heb ik mijn huiswerk gedaan. Rabobank financiert 80% van de Nederlandse boeren, met een totaal van € 39 miljard aan leningen. De bank maakte vorig jaar € 4,4 miljard winst. Accountmanagers van de bank hebben boeren de afgelopen decennia aangemoedigd om te intensiveren. Om grotere stallen te bouwen en meer dieren te nemen. Zelfs toen duidelijk was dat we tegen de milieugrenzen aan liepen en de maatschappelijke en politieke discussie over de omvang van de veestapel al in volle gang was.

Voorstander van de eiwittransitie

Maar het roer moet om, stelt Datema. Zo is de bank voorstander van de dieetverschuiving van 60% naar 40% dierlijke eiwitten. Bovendien zouden we naar een systeem moeten waarin ons vee alleen gevoerd wordt met reststromen die we in Nederland beschikbaar hebben en van graslanden waarop geen akkerbouw mogelijk is. En ja, dat zal tot een krimp van de veestapel leiden, waarschijnlijk met zo’n 30%.

Of de bank dan dus geen leningen meer uitgeeft aan veehouders die willen uitbreiden, vraag ik hem. Nee, dat is niet het geval. Wanneer de boer aan vee-rechten kan komen, bijvoorbeeld van een stoppende boer, en hij zit niet naast Natura 2000-gebied, verstrekt Rabobank daar gewoon nog een lening aan. Of de bank geen financieringen meer uitgeeft aan boeren die nog veevoer uit Brazilië halen, vraag ik hem. Nee, ook dat is nu nog niet het geval. Wat dan wel? “Duurzaamheid staat op de agenda bij gesprekken met boeren. […] In de loop der jaren gaan we stapjes zetten in ons financieringsbeleid en wat we als ondergrens vragen.”

Ik blijf maar zoeken naar een concreet teken dat het roer om is. Hij bemerkt mijn ongeduld en zegt: “Als je naar een groene bank wilt, moet je naar Triodos gaan, om onze hoogste baas Stefaan Decraene te citeren. Wij zijn een grijze bank.” Het is verbluffend eerlijk.

Natuurlijk snap ik dat het niet van de ene op de andere dag gaat. De consument betaalt nauwelijks extra voor duurzaam, de supermarkten (dus) ook niet en politiek beleid naar een duurzamere veeteelt lijkt verder weg dan ooit. Er is best markt voor een paar groene pioniers, maar hoe kan een bank die 80% van de boeren in haar portfolio heeft opeens ‘groen’ worden?

Geen alternatief voor groen?

Toch blijft dat grijs me niet lekker zitten. Want er is toch geen alternatief voor groen? Er is toch geen alternatief voor ondernemen – en financieren – binnen de grenzen van de planeet?

Het interview terugluisterend, denk ik dat ik misschien te zwart-wit denk. Of beter gezegd, te grijs-groen. En dan realiseer ik me dat er vijftig tinten grijs zijn. Laten we hopen dat de bank van donkergrijs nu ten minste aan het verschuiven is naar lichtgrijs en dat ze daarna vlot doorpakt via mosgroen naar grasgroen.