Waarom Italië niet zo snel labvlees zou moeten verbieden

Onlangs hebben wetenschappers een gehaktbal gemaakt met het vlees van de wolharige mammoet, een dier dat al tienduizend jaar is uitgestorven. De gehaktbal was het resultaat van een van de meest veelbelovende technologieën van deze eeuw: cellulaire landbouw. Bij dit proces, dat leidt tot het zogeheten ‘kweekvlees uit het lab’, worden dierlijke producten gekweekt uit dierlijke cellen in een gecontroleerde laboratoriumomgeving. Het proces is een antwoord op problemen die voorkomen op het vlak van milieu, dierenwelzijn en menselijke gezondheid. Allemaal zaken die tegenwoordig onder druk staan door de industriële veeteelt.

Nog geen vliegende start

In het laboratorium gekweekte dierlijke producten moeten hun vliegende start echter nog maken. Singapore en de VS zijn tot nu toe de enige landen waar het legaal is om in het laboratorium geproduceerde levensmiddelen aan de consument te verkopen. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid is nog bezig om de potentiële risico’s te beoordelen.

De voornaamste reden: bescherming van Italiaanse boeren, maar ook de mogelijke bedreiging voor het trotse Italiaanse culinaire erfgoed.

Maar op 28 maart kondigde de Italiaanse minister van Landbouw, Francesco Lollobrigida, al aan dat zijn land de eerste zou worden om laboratoriumvlees te verbieden. De voornaamste reden voor de ban is de bescherming van Italiaanse boeren, maar de regering heeft ook haar bezorgdheden geuit over de kwaliteit van synthetisch voedsel en de mogelijke bedreiging voor het trotse Italiaanse culinaire erfgoed. Die redenering gaat voorbij aan het potentieel van labvlees als bron van duurzame voedselvoorziening, en als middel om de verspreiding van ziekten te voorkomen.

Vier weken voor een hamburger

Wetenschappers zijn erin geslaagd om synthetisch spierweefsel na te bootsen door middel van cellulaire regeneratie, het proces dat normaal gesproken in de spieren van een dier plaatsvindt. Deze cellen worden nadien geïsoleerd en gecultiveerd in omstandigheden die lijken op het lichaam van het dier. Vandaag de dag duurt het ongeveer vier weken om op die manier een hamburger te produceren. Ook andere dierlijke producten, zoals zeevruchten of melk, kunnen in een laboratorium worden gekweekt. Er is tegenwoordig heel wat te doen over de impact die de vleesindustrie heeft op het klimaat. De veeteelt is goed voor het gebruik van 70% van het akkerland op onze planeet. Daarnaast verbruikt de sector enorme hoeveelheden water. Naar verwachting zal dat in de toekomst nog toenemen. Men schat dat de vleesconsumptie tegen 2050 zal verdubbelen naarmate de middenklasse in China, Brazilië, India en het Afrikaanse continent groeit.

Voor de productie van 1 kilo labvlees is ongeveer 99% minder land nodig, dan wat boerderijen aan grond zouden moeten vrijmaken.

Bij schaalvergroting zou laboratoriumvlees echter aanzienlijk minder land en water gebruiken. Uit onderzoek blijkt dat voor de productie van 1 kilo labvlees ongeveer 99% minder land nodig is dan wat Europese boerderijen aan grond zouden moeten vrijmaken om dezelfde hoeveelheid vlees te produceren. De productie van een kilo vlees in een laboratorium zou ook 82 tot 96% minder water verbruiken dan een traditionele veehouderij, afhankelijk van het vergeleken product.

Lager gezondheidsrisico

Het kweken van vlees uit dierlijke cellen vermindert ook het risico op ziekteontwikkeling en voorkomt onnodig dierenleed. Er zijn overduidelijk bezwaren te formuleren bij de vaak overbevolkte dierenhokken op boerderijen. Leven in deze benarde omstandigheden maakt ook dat ziekten als vogelgriep, gekkekoeienziekte en Afrikaanse varkenspest meer kans krijgen om zich te ontwikkelen en te verspreiden. Labvlees is ook veiliger als het gaat om bacteriën. De cellen die gebruikt worden bij de productie van kweekvlees worden immers zorgvuldig gescreend om er zeker van te zijn dat ze niet besmet zijn met ziekteverwekkers.

Milieuvriendelijk alternatief?

De industriële veeteelt – met name veehouderijen – is verantwoordelijk voor de uitstoot van gigantische hoeveelheden broeikasgassen zoals CO₂ en methaan. De kweek van vlees uit cellen kan evenwel een vergelijkbare – en soms zelfs slechtere – ecologische voetafdruk hebben. Cellulaire voedseltechnologieën genereren immers meer CO₂ (tot 22,1 kilo per kilo vlees) dan conventionele veehouderijen op dit moment (tot 5,4 kilo CO₂). Dat slechte resultaat is grotendeels te wijten aan het feit dat het verkrijgen van de juiste omstandigheden voor celgroei in een laboratorium veel energie kost.

De opschaling van de technologie zal nog veel politieke wil vergen.

Daartegenover staat echter dat kweekvlees aanzienlijk minder methaan produceert dan de conventionele veehouderij. In laboratoria gegroeid vlees kan ons voedselsysteem duurzamer maken. Als de opwekking van energie koolstofvrij kan gebeuren, zal deze nieuwe vorm van voedselvoorziening alleen maar aantrekkelijker worden. Maar de opschaling van de technologie zal nog veel politieke wil vergen. En, zoals blijkt uit het geplande verbod van Italië, ontbreekt het daaraan wel eens. Silvia Malagoli, onderzoeker aan de Universiteit van Strathclyde in Schotland